THE THEORETICAL FRAMEWORK OF NODAL ORIENTATION IN CONNECTION WITH SECURITY APPLIED TO TWO CASES: THE PORT OFANTWERPAND THE ILLICIT TRADE IN PRECIOUS METALS
Marc Cools,
pp: 9-21
The paper represents an attempt to explain the need for more modern criminological approaches to the problem of organized, transnational crime, from the point of view of (liberal) criticism of the historical situation in which the nation-state finds itself. The author follows the development of a new form of crime - the theft of precious metals from mines in the South African Republic to the port Antwerp, advocating for a nodal-security orientation, as a new strategy in the fight against the illegal trade in precious metals and what accompanies this phenomenon. In the European context, nodal security means cooperation between the national police, inspections, intelligence and security services, in communications with the judicial system and the defense system, and all this in connection with the private security sector.
IDOLI I LEGENDE U KRIMINALNOM SVETU (Antiheroji kao modeli za oponašanje)
Dr Zlatko Nikolić,
pp: 23-32
Pojava Fejsbuka, Tvitera, Ju-tjuba i drugih tehnoloških mogućnosti za komunikaciju sa drugima i predstavljanje sebe samog nije mimoišlo ni kriminalni svet, odnosno, razne subkulturne i kriminogene grupe. Ove tehnološke mogućnosti njima služe za brže dolaženje do sebi sličnih, brže saznavanje šta je novo ili šta je „In” u tom svetu, a nama koji se njima bavimo zbog traženja načina da redukujemo neželjena ponašanja i oponašanja, da brže uočimo tendencije kretanja u tim
grupama i eventualne promene u njihovom vrednosnom sistemu. Tema ovog rada je, stoga, usmerena na idole i legende u tom kriminalnom svetu i njihovu privlačnost za mlade koji još uvek nisu iz tog „sveta”.
RELATIONS BETWEEN ECOLOGY LAWAND OTHER BRANCHES OF LAWAND CRIMINAL LAW GUARANTEES
Vladan Joldžić,
pp: 33-47
This paper deals with the issue of mutual relations and boundaries of Ecology Law and other branches of law. The author treats some questions about those mutual relations and attempts to establish precise boundaries between Environmental Law and other branches of law such as: Constitutional Law, International Public Law, Administrative Law, Civil Law and Penal Law
NORMATIVNI OKVIR I KRIVIČNOPRAVNA ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE U PRAKSI U CRNOJ GORI
Prof. dr Maja Kostić-Mandić,
pp: 49-58
Rad se bavi normativnim okvirom krivičnopravne zaštite životne sredine u Crnoj Gori i problemima u procesuiranju ovih krivičnih djela, kao temama koje su od posebnog interesa za Crnu Gora, koja se i Ustavom proglasila „ekološkom državom”. Osnovni zaključci rada su da u pogledu normativnog određenja krivičnih djela protiv životne sredine i uređenja prostora propisanih u Glavi XXV Krivičnog zakonika Crne Gore, problem u primjeni predstavljaju ona krivična djela sa blanketnom normom, što predstavlja smetnju da se u konkretnom slučaju precizno ustanovi da li se u konkretnom slučaju radi o povredi ili ugrožavanju koje potpada pod krivično sankcionisanje. Ipak, treba imati na umu da to nije odlika samo nacionalnog prava Crne Gore, već i drugih nacionalnih prava, kao i Direktive o zaštiti životne sredine kroz krivično zakonodavstvo. U cilju poboljšanja postupka procesuiranja krivičnih prijava iz ove oblasti i njihovog daljeg uspjeha pred sudom, osnovna preporuka se odnosi na poboljšanje saradnje i komunikacije između predstavnika organa dr`avne uprave koji se bave ovom problematikom
(ministarstava nadležnih za zaštitu životne sredine i drugih subjekata) i državnog tužioca.
PRINCIP PRAVIČNOG POSTUPKA U KODIFIKACIJAMA EVROPSKIH DRŽAVA
Prof. dr Nikola Matovski,
pp: 59-69
Dugo se u delu kontinentalne teorije krivičnog procesnog prava smatralo da mora da postoji neko glavno stožerno načelo (princip) koje treba tražiti na području pravnih standarda, koji su danas učvršćeni normama ustavnog i međunarodnog prava o ljudskim pravima, odnosno može se govoriti o načelu (principu „pravičnog postupka“ kao osnovno stožerno načelo (princip). Pod pojmom „pravičnog postupka“ kao načelo (princip) krivičnog postupka podrazumeva se: zabrana diskriminacije (iz)među strankama u krivičnom postupku; da se odgovornost učiniocu krivičnog dela utvrdi i eventualna kazna odmeri u saglasnosti sa autorativnim pravnim standardima; da se krivični postupak mora voditi od organa (tela) sa prerogativima samostalne i nezavisne državne sudske vlasti; i da se okrivljenom u potpunosti omogući odbrana. Opšti elementi pojma „pravičnog postupka“ zajednički za sve sudske postupke su sledeći: pravo stranaka da prisustvuju radnjama u postupku i da budu saslušane pre donošenja odluka – audiatur et altera pars; „jednakost oružja“ – ne sme doći do neopravdane diskriminacije između stranaka; sudske odluke ne smeju se zasnovati na nezakonitim dokazima; i sudske odluke moraju biti obrazložene. Posebni elementi pojma „pravičnog postupka“ koje traži praksa Evropskog suda za ljudska prava su sledeći: presumpcija nevinosti okrivljenog (optuženog) i postojanje posebnih garancija za odbranu okrivljenog (optuženog).
OSUĐENICI I OSOBLJE U ZATVORIMA: ZAROBLJENI ZAKONOM I MOGUĆNOSTIMA
dr Branislava Knežić,
pp: 71-80
Prenaseljenost zatvora i izmenjena struktura osuđenika, koja karakteriše zatvore u Srbiji, ne ugrožava samo prava osuđenih nego utiče i na rad i sigurnost zaposlenih u penalnim ustanovama. Iako je služba za obezbeđenje najbrojnija, povećanje broja lica na izdržavanju zatvorske kazne i nasilna krivična dela, koja vrše, sve češće, uz korišćenje psihoaktivnih supstanci, usložnjava održavanje bezbednosti i dovodi do pojačanog stresa osoblja. „Prekobrojnost“ osuđenika, materijalne mogućnosti i arhitektonsko-tehnički uslovi utiče na klasifikaciju osuđenih. Međutim, nedovoljan broj stručnih kadrova u službama za tretman i obuku i zapošljavanje dodatno onemogućuju primenu ZIKS-a. U tekstu ukazujemo na probleme „uskraćivanja“ prava osuđenika i zaposlenih. Naime, i jedni i drugi su zarobljeni uslovima u kojima se društvo nalazi, a koji se na vidljiv način odražava i na zatvorski tretman.
KVALIFIKOVANI OBLICI NEOVLAŠĆENE PROIZVODNJE I STAVLJANJA U PROMET OPOJNE DROGE (246. KZ RS)
dr Danilo L. Nikolić,
pp: 81-118
U radu su analizirane nove kvalifikatorne okolnosti kod krivičnog dela neovlašćena proizvodnja i stavljanje u promet opojnih droga iz čl. 246. KZ RS. Naime, izmenama KZ RS iz septembra meseca 2009. godine, uvedene su dve nove kvalifikatorne okolnosti za izvršenje osnovnog oblika krivičnog dela iz ~l. 246. st. 1. KZ i to „grupa“ i „organizovana kriminalna grupa“. Pojam obe kvalifikatorne okolnosti određen je u čl. 112. KZ pod nazivom „Značenje izraza“. I pored određivanja značenja ovih pojmova, odredbe iz čl. 112. KZ, inače interpretativnog karaktera, nisu dovoljno jasne, a ni precizne, pa se u praksi srećemo sa vrlo različitim tumačenjima i primenama ove dve kvalifikatorne okolnosti. Pored nedovoljne preciznosti određivanja pojmova „grupa“ i „organizovana kriminalna grupa“, zabunu i teškoće naročito predstavlja sličnost, odnosno skoro identičnost njihovog definisanja u osnovnom značenju. Tako proizilazi da je razlika između grupe i organizovane kriminalne grupe samo u činjenici da se o „organizovanoj kriminalnoj grupi“ može raditi samo kod krivičnih dela sa propisanom kaznom zatvora od najmanje 4 godine. Ako je za krivično delo iz čl. 246. st. 1. KZ propisana kazna zatvora iznad 4 godine, to se postavlja pitanje da li se ovo krivično delo može izvršiti u grupi kako je propisano u čl. 246. st. 3. KZ. Pored iznesenog, u radu su, s obzirom da se pojam „grupa“ prvi put uvodi u naš KZ, obra|eni svi elementi ove kvalifikatorne okolnosti, i to kako sa teorijskog, tako i sa praktičnog stanovišta. Analiza ove problematike je potrebna s obzirom da radova na ovu temu još uvek nema. Sudska praksa je tako|e oskudna, pa je kritički izvršena analiza nekoliko sudskih odluka. Obrađene su kvalifikatorne okolnosti kod krivičnog dela iz čl. 246. KZ „više lica“, „organizovana mreža preprodavaca ili posrednika“ i „organizovana kriminalna grupa“. Pored primera iz sudske prakse, radi razjašnjenja elemenata ovih kvalifikatornih okolnosti, dati su i neki hipotetički primeri. Izvršena je komparacija elemenata svih kvalifikatornih okolnosti tako što su kroz
upoređivanje njihovih elemenata identifikovane njihove sličnosti i razlike, kako sa teorijskog, tako i sa praktičnog stanovišta. Rad je koncipiran tako da polazeći od teorijskih pristupa organizovanom vršenju krivičnih dela pruži pomoć svima onima koji se teorijski i praktično bave analizom ili primenom odredaba o
krivičnom delu neovlašćena proizvodnja i stavljanje u promet opojnih droga iz čl. 246. KZ, kako bi se izbegla nestručna tumačenja da grupa postoji uvek kada su optužena tri lica, bez obzira na ispunjenje ostalih elemenata neke od kvalifikatorne okolnosti.
DUŽINA ZATVORSKE KAZNE I RECIDIVZAM
dr Zoran Stevanović,
Jasnima Igrački
pp: 119-130
U radu je razmatrana problematika dugih kazni zatvora i njihov uticaj na recidivizam. Danas je recidivizam postao ozbiljan problem, jer se kreće i do 80% u velikom broju zemalja. U uslovima enormnog povećanja zatvorenika, zatvorski sistemi pokazuju ozbiljne probleme u očuvanju bezbednosti, kako zatvorenika tako i zatvorskog osoblja, u poštovanju ljudskih prava zatvorenika, u efikasnom sprovo|enju tretmanskih programa i sl. Tendencija širenja kriminaliteta izaziva, često, neracionalnu reakciju države i društva i često se pribegava sve oštrijoj kaznenoj politici, gde se zona inkriminisanog ponašanja proširuje a visina kazni zatvora se povećava. Na taj način se ulazi u tzv. „penalni populizam“, smatrajući da će na taj način da se smanji kriminal i recidivizam. Rezultati istraživanja pokazuju da sama kazna zatvora i dužina kazne zatvora ne utiču bitno na smanjenje kriminalnog recidivizma. Tako su Gendreau, Goggin i Cullen (1999) sproveli 50 istraživanja u kojima su ispitivali odnos dužine zatvorske kazne i stope povrata po izdržanoj kazni. Studijom je obuhvaćeno 300.000 zatvorenika koji su bili na izdržavanju kazne. Rezultati su pokazali da zatvorenici koji su izdržavali duže kazne, imaju blago povećan kriminalni recidivizam 2-3%, što je u suprotnosti s očekivanjima i teoretičara i praktičara da će duže zatvorske kazne u većem stepenu odvraćati zatvorenike od ponovnog vršenja krivičnih dela. Duge kazne zatvora ostavljaju znatno veće posledice na zatvorenika u socijalnoj, mentalnoj, fizičkoj i psihološkoj sferi, koje se posebno manifestuju posle izlaska iz zatvora. Zato se naučnici i praktičari zalažu za krajnje restriktivno izricanje dugih kazni zatvora i rešenje vide u alternativnim i vaninstitucionalnim kaznama i
merama, gde je to moguće.
ŠKOLA I OBRAZOVANJE U FUNKCIJI PREVENCIJE KRIMINALITETA
Ljubomir Čimburović,
pp: 131-142
Ekspanzija kriminaliteta u svim oblastima zahteva efikasnu i stalnu borbu protiv aktera koji svojom kriminalnom delatnošću ugrožavaju sigurnost i stabilnost društva. Uzroci kriminaliteta su različite prirode i postoji dosta nedoumica da li su to socijalni faktori, psihički faktori ili čak biološki faktori, pa je u postupak prevencije kriminaliteta potrebno uključiti sve strukture koje imaju mogućnosti u suzbijanju kriminaliteta. Značajnu ulogu u sprečavanju devijantnih
ponašanja i preduzimanju preventivnih mera ima škola i sistem obrazovanja, koja te zadatke vrši preduzimanjem raznovrsnih mera i radnji koje deluju u pravcu preventivnog delovanja na pojavu nedozvoljenog ponašanja lica u sistemu vaspitanja i obrazovanja.
ZLOSTAVLJANJE ŽIVOTINJA – FENOMENOLOGIJA, ETIOLOGIJA I DRŽAVNA REAKCIJA
Ana Batrićević,
pp: 143-164
Ubijanje i zlostavljanje životinja predstavlja ozbiljan i složen socijalno – patološki, kriminološki, psihološki i pravni fenomen čiji značaj prevazilazi okvire njihove dobrobiti. Pojavljuje se u različitim oblicima i često je povezano sa drugim devijantnim, delinkventnim i kriminalnim ponašanjima poput zloupotrebe alkohola i opojnih droga, pripadništva uličnim bandama, fizičkog, psihičkog i seksualnog zlostavljanja članova porodice, nezakonitog posedovanja oružja i municije i vršenja drugih krivičnih dela koja spadaju u nasilnički kriminalitet. Postoji niz endogenih i egzogenih faktora (socioloških, kulturoloških, istorijskih, ekonomskih, psiholoških) koji doprinose okrutnom ponašanju prema životinjama i determinišu njegov modalitet, intenzitet i učestalost. Savremeno društvo poznaje adekvatne nacionalne i nadnacionalne pravne instrumente za efikasnu državnu reakciju na zlostavljanje životinja. U zavisnosti od okolnosti, u našoj zemlji se ono tretira ili kao krivično delo (od 2006. godine, kada je na snagu stupio važeći Krivični zakonik Republike Srbije, ili kao prekršaj u skladu sa Zakonom o dobrobiti životinja koji je usvojen 2009. godine). Autor nastoji da prikaže najtipičnije oblike zlostavljanja životinja, vezu između zlostavljanja životinja i drugih društveno neprihvatljivih ponašanja, uzroke, motive i povode njihovog ispoljavanja i osnovne modele državne reakcije na njih.
Ova tema je odabrana s obzirom na osetljivo značenje pojma i krivičnopravnu ocenu delovanja lica koje je ovladalo tuđim dobrom. Tako se mogu uočiti bitne karakteristike za objašnjenje ove pojave, ali i za određivanje njene posebnosti, sa ciljem otkrivanja i prevencije. Na osnovu podataka iz različitih izvora, analizirana su tumačenja pojma krađe, ali isto tako kroz krivične zakone modernog doba, ukazano je i na nove tendencije u savremenoj nauci. Svaka krađa narušava imovinskopravni poredak i to važi za sve principe i pravila ponašanja u imovinskoj sferi. Vlasništvo predstavlja složenu, a u isto vreme i konkretnu socijalnu pojavu. To je odnos izme|u ljudi i bilo koje materijalne stvari, a sastoji se u raspolaganju objektom od strane subjekta. Pravna država ne uzima pod
zaštitu interese nezakonitih vlasnika.
Reviews
Events
Other
POSLEDICE NARKOMANIJE I OPŠTI ASPEKTI NARKOKRIMINALA U EVROPI
Dejan Labović,
pp: 183-197
Narkomanija je ozbiljan problem savremenog društva, koji nije mimoišao ni R. Srbiju. Sve poteškoće vezane za narkomaniju predstavljaju transkulturalni fenomen i jedan od skoro nerešivih problema savremenog sveta. Po posledicama koje uzrokuje pojedincu, porodici i zajednici, smatra se jednim od najtežih sociopatoloških pojava današnjice. Narkomanija danas predstavlja poseban socijalno-patološki, kriminogeni, zdrastveni, pravni i socijalni problem internacionalnog značaja, kao i specifični oblik otuđenja mladih koji ne uspevaju da se uklope u trenutne ambijentalne uslove. Suočene sa opasnošću zloupotrebe droga i različitim oblicima nedozvoljene delatnosti vezane za ilegalnu proizvodnju i trgovinu opojnim drogama, sve savremene zemlje su započele intezivne napore na sprečavanju i suzbijanju ove opasne pojave. Prema procenama UN u svetu ima oko 300 do 400 milona narkomana. Celokupan pravni režim vezan za narkomaniju je u funkciji da sva protivpravna postupanja pojedinca, grupe i organizacije dovede u sklad sa pozitivnim propisima (kako bi njihova škodljivost po zdravlje ljudi bila isključena ili svedena na najmanju meru), a u slučaju nedozvoljenih aktivnosti da se utvrdi adekvatni režim odgovornosti, u cilju
efikasne zaštite ukupne bezbednosti. Obzirom, da sve bolesti zavisnosti na neki način su odraz interakcije ličnosti, sredine i psihofarmakološke supstancije, logično je da društvo mora mobilisati i usmeriti porodicu, školu, zdravstvo, specijalizovane centre i ustanove, medije, NVO, državne organe i dr. subjekte, na realan, transdiciplinaran, unutrašnje integrisan, multidimenzionalan, specifičan i dugotrajan pristup sprečavanja i suzbijanja ove pojave.
