KRIVIČNOPRAVNA REAKCIJA NA DEČIJU PORNOGRAFIJU/PORNOGRAFIJU MALOLETNIH LICA - PLASIRANU/NASTALU ZLOUPOTREBOM RAČUNARSKE MREŽE/KOMUNIKACIJE DRUGIM TEHNIČKIM SREDSTVIMA
Prof. dr Milan Škulić,
pp: 9-57
U radu se objašnjavaju osnovne karakteristike krivičnopravnog reagovanja na dečiju pornografiju, odnosno pornografiju maloletnih lica, naročito kada se ona plasira ili kreira upotrebom odgovarajućih tzv. visokih tehnologija, što se svodi na zloupotrebu računarske mreže ili komunikaciju drugim tehničkim sredstvima. U radu se izlaže pojam pornografije u krivičnopravnom smislu, te se analiziraju ključne normativne karakteristike krivičnog dela prikazivanja, pribavljanja i posedovanja pornografskog materijala i iskorišćavanje maloletnog lica za pornografiju propisanog u članu 185 Krivičnog zakonika Srbije. Autor poklanja značajnu pažnju i uporednom krivičnom pravu, objašnjavajući osnovne karakteristike dečije pornografije/pornografije maloletnih lica u krivičnom pravu Nemačke i u krivičnom pravu Sjedinjenih Američkih Država.
UPOTREBA AUDIO VIZUELNE VEZE U ISPITIVANJU DECE U KRIVIČNOM POSTUPKU – IZ UGLA SUDIJE
dr Dragan Obradović,
pp: 59-75
U brojnim krivičnim postupcima sve češće u Srbiji pojavljuje se potreba da se ispitaju deca i maloletnici u svojstvu oštećenih ili kao svedoci. Imajući u vidu njihov uzrast, njihovu zrelost, ispitivanje ovih kategorija učesnika u krivičnom postupku zahteva i posebno obučene ljude – službena lica koja će sa njima kontaktirati od njihovog prvog pojavljivanja bilo u policiji, u javnom tužilaštvu ili sudu. A radi njihove dodatne zaštite u krivičnim postupcima zakonodavac je prepoznao potrebu da se ispitivanje ovih ranjivih kategorija učesnika u krivičnom postupku može obaviti i uz upotrebu tehničkih sredstava – puteme audio vizuelne veze, na koji način se pruža dodatna sigurnost deci i maloletnicima, pa je u najvažnijim zakonskim propisima iz krivične materije tu mogućnost i zvanično propisao. Tokom XXI veka država Srbija je tehnički opremila sve više sudove sa posebnim prostorijama i sistemima audio vizuelne veze. U radu smo ukazali na najvažnije međunarodne i domaće propise koji se odnose na zaštitu oštećenih i posebno su od značaja za zaštitu dece u krivičnom postupku, način na koji je regulisana upotreba audio vizuelne veze u najvažnijim domaćim krivičnim propisima. Takođe, ukazali smo i na pojedine slučajeve iz prakse u kojima je primenjeno ispitivanje oštećenih – dece i maloletnika putem audio vizuelne veze.
AUDIO – VIDEO LINK KAO SREDSTVO ZAŠTITE POSEBNO OSETLJIVOG SVEDOKA I FAKTOR URAVNOTEŽENJA POLOŽAJA OKRIVLJENOG
doc. dr Ivana Miljuš,
pp: 77-104
Predmet rada je dvostruka funkcija primene audio – video linka u krivičnim postupcima u kojima se ispituju posebno osetljivi/ranjivi svedoci – zaštita svedoka i žrtava i obezbeđenje ostvarivanja prava okrivljenog na ispitivanje svedoka. U prvom delu rada autorka analizira pojam „audio – video linka”, njegovu pravnu prirodu, odlike, uloge i osnovne rizike. Drugi deo rada istražuje normativne i praktične temelje zaštite maloletnih lica u krivičnom postupku. Treći deo rada odnosi se na zahtev uspostavljanja i održavanja ravnoteže legitimnih interesa omogućavanja svedočenja i efikasnog kažnjavanja, zaštite fizičkog i psihičkog integriteta svedoka i prava na odbranu. „U testu ravnoteže” Evropskog suda za ljudska prava, audio – video link je „pozitivna mera” države i faktor uravnoteženja položaja okrivljenog u krivičnom postupku. Predmet rada je i normativno uređenje posebno osetljivog svedoka. Cilj rada je da se ukaže na značaj pravilne upotrebe tehničkih sredstava za prenos slike i zvuka tokom ispitivanja posebno osetljivog svedoka, ali i na njegove potencijalne rizike, eventualne predloge u cilju unapređenja normativne osnove za njihovu primenu i osnovne principe primene audio – video linka u krivičnom postupku.
MEĐUNARODNOPRAVNI STANDARDI KOJIMA SE REGULIŠE ZAŠTITA OD SEKSUALNOG ZLOSTAVLJANJA I ISKORIŠTAVANJA DJECE U DIGITALNOM OKRUŽENJU
prof. dr Ljubinko Mitrović,
Nikolina Grbić-Pavlović, Sonja Tomašević
pp: 105-118
Unutar međunarodnog pravnog okvira postoji čitav niz dokumenta koji se bave zaštitom prava djece, a koji su direktno ili indirektno vezani za seksualno zlostavljanje i iskorištavanje djeteta. Radi se o konvencijama i rezolucijama donesenim na nivou Ujedinjenih Naroda i Savjeta Evrope, kao i direktivama donesenim na nivou Evropske unije. Upravo u ovom radu, autori će se baviti međunarodnim dokumentima koji se bave zaštitom od seksualnog zlostavljanja i iskorištavanja djeteta sa naročitim težištem na dokumentima koji se direktno bave zaštitom djeteta od seksualnog zlostavljanja i iskorištavanja u digitalnom okruženju. Zbog značajno velikog broja i obima međunarodnih dokumenata kojima se reguliše zaštita djece u ovoj oblasti pažnja će se posvetiti samo najznačajnijim međunarodnim dokumentima.
DJEČJA PORNOGRAFIJA U SVJETLU RAČUNARSKIH KRIVIČNIH DJELA: MEĐUNARODNI STANDARDI I PRAVO BOSNE I HERCEGOVINE
prof. dr Vladimir M. Simović,
prof. dr Marina M. Simović
pp: 119-132
Na bazi međunarodnih standarda u nizu univerzalnih (OUN) i regionalnih (Savjet Evrope) dokumenata, veliki broj nacionalnih zakonodavstava, pa tako i pozitivno pravo Bosne i Hercegovine, predviđa više računarskih (kompjuterskih, informatičkih, informacionih, sajber) krivičnih dJela kojima se povređuju ili ugrožavaju različite društvene vrijednosti upotrebom (ili zloupotrebom) računara, računarskih Sistema ili informacione tehnologije. Radi se o različitim oblika protivpravnih aktivnosti fizičkih i pravnih lica, posredstvom, uz pomoć, preko ili korišćenjem računarskih sistema, bilo da stara krivična djela dobijaju nove forme (oblike ispoljavanja), bilo da se radi o potpuno novim krivičnom djelima Među ovim krivičnim djelima se na poseban, specifičan, odnosno izuzetno opasan način, posebno za djecu i omladinu, javljaju računarska krivična djela. U ovom radu se, pored sistema međunarodnih standarda, te osnovnih karakteristika računarskih krivičnih djela, razmatra sadržina računarskih krivičnih djela kao sredstva za izradu ili širenje pornografskog materijala u pravnom sistemu Bosne i Hercegovine.
PODSTREKAVANJE NA POLNU ZLOUPOTREBU MALOLETNIKA PUTEM RAČUNARSKIH UREĐAJA
prof. dr Dragan Jovašević,
pp: 133-147
Polna zloupotreba dece i maloletnika predstavlja staro krivično delo koje je poznato od najstarijih vremena, kako u svetu, tako i u našoj državi. U savremenom krivičnom pravu ova seksualna krivična dela dobijaju nove oblike ispoljavanja, posebno ako su izvršena uz upotrebu računarskih uređaja ili sistema. Time ova krivična dela dobijaju na značaju zbog opasnosti i težini prouzrokovane posledice, odnosno većeg stepena krivice njihovih učinilaca. Pravna zaštita polne slobode maloletnika od zloupotrebe računarske informacione tehnologije danas zauzima istaknuto mesto, kako u međunarodnom, tako i u nacionalnom krivičnom pravu država regiona. U radu se analizira specifično krivično delo podstrekavanja maloletnika na polno iskorišćavanje putem računarske informacione tehnologije u evropskim dokumentima, pravu Srbije i pravu država regiona.
ODNOS MALOLJETNIH PRESTUPNIKA PREMA POČINJENOM KRIVIČNOM DJELU
prof. dr Nebojša Macanović,
Milica Pajić
pp: 149-165
Maloljetnička delinkvencija je ozbiljan problem današnjice zbog svojih negativnih socijalnih, emocionalnih, fizičkih i ekonomskih posljedica koje su prisutne u zajednicama u savremenom društvu. Proučavanje kriminalnog djelovanja maloljetnika za društvo je od posebnog značaja zato što maloljetni delinkventi sve češće nastavljaju sa kriminalnim aktivnostima i kao punoljetna lica. Kroz proučavanje obima, strukture i dinamike delinkvencije mladih može se pratiti uspješnost provođenja društvene politike prema mladima uopšte. Cilj ovog rada jeste da utvrdimo kakav odnos imaju maloljetni prestupnici, koji se nalaze na izdržavanju vaspitne mjere upućivanja u vaspitno – popravni dom, prema krivičnom djelu koje su počinili i izrečenoj sankciji. Ovi podaci mogu biti značajni indikatori za kreiranje i sprovođenje institucionalnog prevaspitnog tretmana, kao i samog procesa resocijalizacije. U okviru istraživanja prikazani su i podaci o broju maloljetnih prestupnika u Republici Srpskoj kojima je izrečena vaspitna mjera upućivanja u vaspitno – popravni dom, kao i ustanove za izvršenje ove sankcije. Rezultati istraživanja ukazuju da je odnos maloljetnih prestupnika prema počinjenom krivičnom djelu i izrečenoj sankciji važan indikator za kreiranje individualnog programa prevaspitnog rada sa maloljetnicima i njihove resocijalizacije uopšte. Takođe, kroz odgovore maloljetnika i njihov odnos prema krivičnom djelu uvidjeli smo i sve izraženiju kriminogenu inficiranost maloljetnih prestupnika, kao i poremećen sistem vrijednosti.
IZVRŠENJE KAZNE ZATVORA IZREČENE ZA KRIVIČNA DELA ORGANIZOVANOG KRIMINALITETA
Sofija Nešić,
pp: 167-181
Cilj rada je utvrđivanje ultrapunitivne politike koja se sprovodi u Posebnom odeljenju Kazneno-popravnog zavoda u Požarevcu. U skladu sa geslom ,,tough on crime” i preventivno-bezbednosnim zahtevima, primenjuje se oštro kritikovana modernizovana varijanta pensilavnijskog ćelijskog sistema. Dat je prikaz studije slučaja u nešto sažetijem obliku, čiji je predmet analize tretman osuđenika koji se nalazi na izdržavanju jedinstvene kazne zatvora u trajanju od 40 godina u Posebnom odeljenju, počev od vremena osnivanja ove jedinice. Podaci su prikupljeni produbljenim intervjuom sa advokatom i sa osuđenikom (posredstvom advokata), kao i primenom analize sadržaja relevantnih dokumenata.
LAJPCIŠKI PROCESI – PRILOG PROUČAVANJU ISTORIJE MEĐUNARODNOG KRIVIČNOG PRAVA
Marko Romić,
pp: 183-202
Važno poglavlje pravne istorije koje nije u dovoljnoj mjeri prepoznato u domaćoj istorijskopravnoj nauci jesu suđenja u Lajpcigu 1921. godine. Složeni politički i društveni ambijent postratne Evrope nametao je mnoga pitanja koja su postavljena u Versaju 1919. godine. Jedno od važnijih jeste bilo uspostavljanje odgovornosti za ratne zločine vojnika i oficira Centralnih sila, sa akcentom na Njemačkom carstvu koje se po slovu sporazuma i označena kao glavni krivac za Veliki rat. Stoga se u radu prevashodno bavimo onim faktorima koji su bitnije uticali na pojavu lajpciških procesa pred carskim Vrhovnim sudom, ali i sudbinama svih optuženih lica, sa posebnim osvrtom na vodeće slučajeve. Koristeći se primarnim istorijskim izvorima u vidu izvještaja sa suđenja i presuda, te međunarodnim izvještajima i Versajskim sporazumom, uz međunarodnu literaturu osvjedočenih autoriteta predmetne oblasti, autor je prikazao jedan istorijski proces koji se ima shvatiti u svjetlu začetaka međunarodnog krivičnog pravosuđa sa svim njegovim manjkavostima koji su doveli do obimne onovremene ali i docnije kritike stručne i šire javnosti.
POLICIJSKE NAUKE U REPUBLICI SRBIJI – STANJE I CILJEVI
prof. dr Božidar Banović,
dr Đurica Amanović
pp: 203-215
Osnovni cilj ovog rada je da, na osnovu analize dosadašnjih istraživanja i rezultata na planu uspostavljanja i razvoja policijskih nauka kao i istraživačke i edukativne policijske prakse autora, se sagledaju osnovne odrednice policijskih nauka i istraži mogućnost njihovog ravnopravnog tretmana sa ostalim naukama. Osim toga, ovaj rad trebalo bi da doprinese integraciji, do sada razvijeng znanja kod nas, u korpus policijskih nauka i njihovu efikasniju primenu u edukaciji policije i svakodnevnim policijskim poslovima. Kao neophodan preduslov nameće se uspostavljanje policijskih nauka, kao posebne naučne oblasti u postojećoj klasifikaciji naučnih oblasti.
IZUZECI OD NEPOSREDNOG IZVOĐENJA DOKAZA I PRIVILEGOVANI SVJEDOCI U KRIVIČNOM POSTUPKU CRNE GORE
Mirko Bošković,
pp: 217-230
U radu je predstavljena problematika izuzetaka od neposrednog izvođenja dokaza u kontekstu odredaba kojima je propisana mogućnost oslobađanja lica od dužnosti svjedočenja u krivičnom postupku Crne Gore. Nakon izmjena i dopuna Zakonika o krivičnom postupku iz 2015. godine, u zakonodavstvo je uvedena mogućnost korišćenja iskaza privilegovanih svjedoka iz prethodnog postupka, u situacijama kada oni, kasnije, na glavnom pretresu iskoriste svoje pravo i uskrate svjedočenje. Biće riječi o standardima Evropskog suda za ljudska prava, karakteristikama normativnog okvira za izuzetke od načela neposrednosti u ZKP-u Crne Gore, ali i načinu na koji naša sudska praksa tretira ova pitanja. Konačno, izvedeni su odgovarajući zaključci u pogledu očigledne kolizije normi, nastale nakon pomenutih zakonskih novela, te potencijalnog kršenja prava okrivljenih na pravično suđenje usljed njihove (neadekvatne) primjene.
Prikazi
PRIKAZ KNJIGE: PROF. DR NEBOJŠA MACANOVIĆ, (2021) RESOCIJALIZACIJA MALOLJETNIH PRESTUPNIKA. BANJA LUKA: CENTAR MODERNIH ZNANJA
dr Filip Mirić,
pp: 231-232
