ODUZIMANJE IMOVINE PRIBAVLJENE KRIVIČNIM DJELOM, SA POSEBNIM OSVRTOM NA ODLUKE USTAVNOG SUDA BOSNE I HERCEGOVINE
Akademik prof. dr Miodrag N. Simović,
pp: 9-32
Nakon deset godina važenja novog krivičnog zakonodavstva, akumulirala se značajna praksa sudova u Bosni i Hercegovini. Jedan dio te prakse odnosi se i na slučajeve nedopustivosti bogaćenja izvršenjem krivičnog djela. U tom kontekstu, okosnicu novih zakona čini odredba da niko ne smije zadržati imovinsku korist koju je ostvario krivičnim djelom. Nakon pravnosnažne sudske presude kojom se optuženi proglašava krivim za učinjeno krivično djelo, oduzeće se i protivpravno ostvarena imovinska korist. To treba da djeluje i preventivno na potencijalne učinioce krivičnih djela. S druge strane, problem prepoznavanja takve imovinske koristi multiplicira se svjetskim trendom brisanja granica. U radu se analizira novija praksa Ustavnog suda Bosne i Hercegovine u vezi sa imovinskom koristi ostvarenom krivičnim djelom, a tom koristi se sudovi moraju baviti tokom cijelog krivičnog postupka. U toj praksi Ustavnog suda Bosne i Hercegovine su se proteklih godina dogodili mnogi značajni pomaci, i to posebno po raznim aspektima razvijenim kroz tumačenje prava sadržanih u članu 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovih sloboda i člana 1. Protokola broj 1 uz ovu konvenciju. Nakon opšteg pregleda prakse Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, razvijene kroz tumačenje ustavnih prava u praksi sudova u Bosni i Hercegovini, analizira se stepen do kojeg su oni implementirani u bh. pravo i praksu. Uz pregled bh. slučajeva u kojima se Ustavni sud Bosne i Hercegovine bavio povredama ustavnih prava, rad upozorava i na još uvijek otvorena pitanja i teme u kojima bi se pitanje kompatibilnosti sa zahtjevima iz Konvencije moglo pojaviti u budućnosti. Uz dijagnozu individualnih poteškoća, na kraju rada daju se opšte mjere koje bi se trebale uzeti u obzir u reformskim nastojanjima u kojima je utvrđivanje i oduzimanje imovinske koristi važno ne samo sa aspekta suzbijanja i prevencije kriminaliteta, nego i činjenice da će se oduzimanjem imovinske koristi zakonodavac i u budućnosti sve više i ozbiljnije baviti. To nameće vrijeme i pojave sve sofisticiranijeg i organizovanijeg kriminaliteta sve češće motivisanog sticanjem velikih iznosa imovinske koristi ostvarenih krivičnim djelima.
POJEDNOSTAVLJENE FORME POSTUPANJA I KRIVIČNOPROCESNO ZAKONODAVSTVO SLOVENIJE
Prof. dr Vid Jakulin,
pp: 33-48
U radu je analizirana problematika pojednostavljenih formi postupanja u slovenačkom krivičnom procesnom zakonodavstvu. Posmatrano sa aspekta obima i aktuelnosti obrade četiri su grupe pitanja koje čine sadržaj rada. Prvo, tu su uvodne napomene u kojima je istaknut značaj pojednostavljenih formi postupanja u krivičnim stvarima uopšte, a time i u slovenačkom krivičnom procesnom zakonodavstvu. Druga grupa pitanja posvećena je analizi skraćenog postupka pred okružnim sudom, dok se u okviru treće grupe pitanja raspravlja o pojedinim formama pojednostavljenja krivičnog postupka pred sudovima (Postupak izdavanja kaznenog naloga i Sporazum o priznanju krivice). Predmet razmatranja četvrte grupe pitanja su poravnanje i obustava krivičnog postupka kao pojednostavljene forme prethodnog postupka. Na kraju rada data su zaključna razmatranja u kojima je iznesen stav autora po analiziranim pitanjima.
NEKE PRAVNOTEORIJSKE DILEME U VEZI SA KAŽNJAVANJEM MALOLETNIKA
Dr Emir Ćorović,
pp: 49-62
Maloletni učinioci krivičnih dela zauzimaju posebno mesto unutar krivičnog prava. Ta posebnost se naročito ogleda u ustrojstvu, karakteristikama i svrsi krivičnih sankcija namenjenih ovoj kategoriji učinilaca krivičnih dela. Posebno je osetljivo pitanje njihovog kažnjavanja, ali i primene ostalih oblika institucionalnog tretmana, koji se kod nas ostvaruje putem tzv. zavodskih vaspitnih mera. U ovom radu nastojaćemo da ukažemo na neke oblike kažnjavanja maloletnika, koji ne postoje u našem pozitivnom maloletničkom krivičnom pravu, kao što je to slučaj sa novčanom kaznom, a koja ima svoje osnove u Tokijskim pravilima, poznata je u uporednom krivičnom pravu, a propisuje je i srpski Zakon o prekršajima. Postoje po našem mišljenju pravnoteorijski i kriminalno-politički razlozi za uvrštavanje novčane kazne u sistem kazni prema maloletnicima. Takođe, razmotrili smo prirodu vaspitne mere posebnih obaveza uključivanja maloletnika bez naknade u rad humanitarnih organizacija ili u poslove socijalnog, lokalnog ili ekološkog sadržaja, koja po svojoj sadržini odgovara kazni rada u javnom interesu. Postoje ozbiljni argumenti da se ova vaspitna mera prepozicionira kao maloletnička kazna, čime bi se krivične sankcije suštinski iste sadržine regulisale jedinstveno, kako bi zakonska rešenja bila pravno teorijski smislenija i čistija. Ovlaš je ukazano i na mogućnost uslovnog odlaganja izvršenja kazne maloletničkog zatvora i kućnog zatvora u odnosu na maloletnike, s tim da uvođenje istih u naš sistem krivičnih sankcija prema maloletnicima ne smatramo nužnim. Iako se u radu predlaže uvođenje novih kazni za maloletnike, to ne treba razumeti kao tendenciju pooštravanja krivičnopravne reakcije prema ovoj populaciji, jer ipak pojedine vaspitne mere, tipa zavodskih vaspitnih mera, nose u sebi više represije nego kazne koje u ovom radu razmatramo.
INTERNET ZAVISNOST – OD IGRE DO PATOLOGIJE
Dr Zoran M. Stevanović,
pp: 63-74
Fenomen internet zavisnosti postao je predmet mnogobrojnih naučnih rasprava, jer preterana konzumacija interneta i globalne kompjuterske mreže može da se razvije u patološko korišćenje.Pojava sama po sebi ne bi počela da predstavlja takav predmet interesovanja naučne i šire javnosti, da sa sobom ne nosi karakteristike disfunkcionalnog ponašanja koje po svojoj sadržini i manifestaciji delom odgovaraju bolestima zavisnosti, a delom patološkim poremećajima. Patološki simptomi internet zavisnosti se ispoljavaju kroz promenjeno ponašanje, provođenje sve više vremena za kompjuterom i internetom, prekid školovanja ili radnog odnosa, zanemarivanje drugih obaveza i interesovanja, ispoljavanje problema sa koncentracijom i pamćenjem, nesanica, problemi sa kičmom, vidom, sluhom i dr. Osobe koje su bile identifikovane kao zavisnici pokazivale su veći nivo stresa, usamljenosti, depresije, kompulsivnosti u odnosu na ostalu populaciju korisnika. Istraživanja pokazuju da se stepen zavisnosti kreće od 2-5% populacije koja koristi internet, dok se oko 20% korisnika nalazi u riziku od ispoljavanja zavisničkog ponašanja.
ANALIZA PRIMENE POJEDINIH ADVERSARIJALNIH KRIVIČNOPROCESNIH INSTITUTA U KONTINENTALNOM KRIVIČNOM PROCESNOM ZAKONODAVSTVU
Doc. dr Aleksandar Bošković,
pp: 75-94
Savremeno krivično procesno zakonodavstvo karakteriše pojačana zakonodavna aktivnost koja za posledicu ima značajne reforme krivičnog postupka u cilju povećanja njegove efikasnosti. Jedna od glavnih karakteristika tih reformi se ogleda u tome da mnoge zemlje evropsko kontinentalne pravne tradicije prihvataju i u određenom obimu preuzimaju krivičnoprocesne institute koji dolaze iz anglosaksonske pravne tradicije i koji su karakteristični za akuzatorski krivični postupak. Imajući to u vidu, u ovom radu autor se bavi analizom primene pojedinih adversarijalnih krivičnoprocesnih instituta koje su usvojile neke zemlje evropsko kontinentalne pravne tradicije i problemima koji su se pojavili u njihovoj praktičnoj primeni. Takođe, dati su i određeni predlozi u odnosu na implementaciju pojedinih instituta adversarijalnog krivičnog postupka u kontinentalnoj Evropi. U tom smislu, posebna pažnja će biti posvećena marginalizaciji načela utvrđivanja istine, odnosno ukidanju dokazne aktivnosti suda na glavnom pretresu, uvođenju stranačke (paralelne) istrage ,kao i sporazumu o priznanju krivice
DRŽAVNI TUŽILAC KAO SUBJEKT POJEDNOSTAVLJENIH KRIVIČNIH POSTUPAKA U SLOVENIJI
Prof. dr Zvonko Fišer,
pp: 95-113
Krivičnoprocesnu problematiku državnog tužioca kao subjekta pojednostavljenih krivičnih postupaka u Sloveniji autor je u radu analizirao kroz procesni položaj državnog tužioca u sledećim pojednostavljenim krivičnim postupcma (Uslovno odlaganje krivičnog gonjenja; Poravnanje – medijacija; Nalog za kažnjavanje i sporazum o priznanju krivice). Predmetna pitanja analizirana su u radu sa tri aspekta. Teoretski u kojem su izneti razlozi neophodnosti normiranja i primene pojednostavljenih formi postupanja u krivičnim stvarima uopšte, a time i u Sloveniji. Zatim, tu je normativni u sklopu kojeg je predmetna problematika analizirana sa aspekta pozitivnog ZKP Slovenije. Na kraju, tu je aspekt praktične primene predmetne problematike na prostoru Republike Slovenije. Osnovni zaključak izvršene analize predmetnih pitanja je da Slovenija spada u red onih, sada već dosta retkih država, koje do ovog trenutka još nisu reformisale svoj krivični postupak u pravcu koji prevladava u Evropi počev od kraja osamdesetih godina dvadesetog veka.
HRVATSKO KAZNENO ZAKODAVSTVO I SKRAĆENI KAZNENI POSTUPCI
Doc. dr Tadija Bubalović,
pp: 115-149
Autor u radu daje prikaz skraćenih postupaka u hrvatskom kaznenom procesnom pravu prema novom Zakonu o kaznenom postupku iz 2008. godine. Posebno se ukazuje na najznačajnije novine u toj materiji, koje se ogledaju u legislativnom proširenju primjene skraćenih postupaka, promjeni položaja i ovlasti nekih subjekata te proširenoj primjeni kaznenog naloga. Rad obuhvaća i druge mehanizme skraćenog kaznenog postupanja, kao što su veće mogućnosti odlučivanja tužitelja po načelu oportuniteta te sporazumijevanje stranaka o uvjetima za priznanje krivnje i nagodba o sankciji. Kada je riječ o usklađenosti domaćeg zakonodavstva s aktualnim tendencijama u tom području, autor zaključuje da je hrvatsko kazneno procesno zakonodavstvo usvojilo legislativne standarde otprije prihvaćene u europskim nacionalnim zakonodavstvima i međunarodnom pravu. Pozitivnim zakonskim rješenjima o skraćenim oblicima kaznenog postupanja na zadovoljavajući je način uspostavljena ravnoteža između nastojanja za djelotvornošću kaznenog postupka i potrebe poštivanja temeljnih ljudskih prava okrivljenika u tim postupcima.
Prikaz regionalne koferencije „POJEDNOSTAVLJENE FORME POSTUPANJA U KRIVIČNIM STVARIMA – REGIONALNA KRIVIČNOPROCESNA ZAKONODAVSTVA I ISKUSTVA U PRIMENI“
Veljko Turanjanin,
Višnja Milekić
pp: 151-159
