ODUZIMANJE IMOVINE PRIBAVLJENE KRIVIČNIM DJELOM, SA POSEBNIM OSVRTOM NA ODLUKE USTAVNOG SUDA BOSNE I HERCEGOVINE
Autor/i: Akademik prof. dr Miodrag N. Simović,
Stranice: 9-32
UDK: 343.272
340.142:342.565.2(497.6)
DOI:
Apstrakt: Nakon deset godina važenja novog krivičnog zakonodavstva, akumulirala se značajna praksa sudova u Bosni i Hercegovini. Jedan dio te prakse odnosi se i na slučajeve nedopustivosti bogaćenja izvršenjem krivičnog djela. U tom kontekstu, okosnicu novih zakona čini odredba da niko ne smije zadržati imovinsku korist koju je ostvario krivičnim djelom. Nakon pravnosnažne sudske presude kojom se optuženi proglašava krivim za učinjeno krivično djelo, oduzeće se i protivpravno ostvarena imovinska korist. To treba da djeluje i preventivno na potencijalne učinioce krivičnih djela. S druge strane, problem prepoznavanja takve imovinske koristi multiplicira se svjetskim trendom brisanja granica. U radu se analizira novija praksa Ustavnog suda Bosne i Hercegovine u vezi sa imovinskom koristi ostvarenom krivičnim djelom, a tom koristi se sudovi moraju baviti tokom cijelog krivičnog postupka. U toj praksi Ustavnog suda Bosne i Hercegovine su se proteklih godina dogodili mnogi značajni pomaci, i to posebno po raznim aspektima razvijenim kroz tumačenje prava sadržanih u članu 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovih sloboda i člana 1. Protokola broj 1 uz ovu konvenciju. Nakon opšteg pregleda prakse Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, razvijene kroz tumačenje ustavnih prava u praksi sudova u Bosni i Hercegovini, analizira se stepen do kojeg su oni implementirani u bh. pravo i praksu. Uz pregled bh. slučajeva u kojima se Ustavni sud Bosne i Hercegovine bavio povredama ustavnih prava, rad upozorava i na još uvijek otvorena pitanja i teme u kojima bi se pitanje kompatibilnosti sa zahtjevima iz Konvencije moglo pojaviti u budućnosti. Uz dijagnozu individualnih poteškoća, na kraju rada daju se opšte mjere koje bi se trebale uzeti u obzir u reformskim nastojanjima u kojima je utvrđivanje i oduzimanje imovinske koristi važno ne samo sa aspekta suzbijanja i prevencije kriminaliteta, nego i činjenice da će se oduzimanjem imovinske koristi zakonodavac i u budućnosti sve više i ozbiljnije baviti. To nameće vrijeme i pojave sve sofisticiranijeg i organizovanijeg kriminaliteta sve češće motivisanog sticanjem velikih iznosa imovinske koristi ostvarenih krivičnim djelima.
Ključne reči: imovinska korist, krivično djelo, Ustavni sud Bosne i Hercegovine, pravo na pravično suđenje, pravo na imovinu, Bosna i Hercegovina.
Reference:
- Alvesalo, A., Tombs S., Virta E., Whyte D. (2006), „Re-imagining crime prevention: Controlling corporate crime?”, Crime, Law & Social Change 45
- Bologna, J., Show, P.D. (2008), „Corporate Crime Investigation”, Boston, Butterworth-Heinemann
- Budima, G. (2006), „Can corruption and economic crime be controlled in developing economies, and if so, is the cost worth it?”, Journal of Financial Crime, 13(4)
- Cindori, S. (2009), „Unapređenje sistema sprečavanja pranja novca Republike Hrvatske i usklađivanje s međunarodnim standardima“, doktorska disertacija, Pravni fakultet, Zagreb
- Claire, A. D., Stanely, E. M. (2000), „Sprečavanje pranja novca i provođenje mjera protiv pranja novca u Bosni i Hercegovini“, Izvještaj pripremljen za Ured visokog predstavnika, Sarajevo, 1-5. maj
- Clarke, R.V. (2000), „Situational Crime Prevention, Criminology and Social Values“, U: Von Hirsch, A., Garland, D. i Wakefield, A. (ur.), Ethical and Social Perspectives on Situational Crime Prevention, Oxford, Hart Publishing
- Cribb, N. (2003), „Tracing and Confiscating the Proceeds of Crime”, Journal of Financial Crime, 11(2)
- Ćirić, J., Oduzimanje imovinske koristi stečene krivičnim delom, Zbor „Savremene tendencije krivične represije kao instrumenat suzbijanja kriminaliteta“, Srpsko udruženje za krivičnopravnu teoriju i praksu, Beograd, 2009., str. 115-138.
- Važić, N., Oduzimanje imovine proistekle iz krivičnog dela i međunarodni pravni standardi, Zbor. „Krivično zakonodavstvo i standardi Evropske unije“, Srpsko udruženje za krivičnopravnu teoriju i praksu, Beograd, 2010., str. 90-109.
- Derenčinović, D. (2003), „Zakon o odgovornosti pravnih osoba za krivična djela”, Nocci d. o. o., Zagreb
- Dobovšek, B. (1997), „Organizovani kriminal“, Ljubljana, Založba Unigraf
- Garačić, A. (2008), „Pravna shvatanja u krivičnom pravu 1956-2008.“, Organizator, Zagreb
- Garačić, A. (2006), „Krivični zakon u sudskoj praksi – opšti dio, Organizator, Zagreb
- Golobinek, R. (2006), „Financial Investigations and Confiscation od Proceeds from Crime”, Council of Europe, izvor – internetska stranica Vijeća Evrope:www.coe.int.
- Golobinek, R. (2007), „Finansijske istrage i oduzimanje imovine stečene krivičnim djelima“, Priručnik za pripadnike policije i pravosuđa, CARDS Regionalni program, Savjet Evrope, Strazbur
- Gusić, Ž., „Oduzimanje imovinske koristi ostvarene krivičnim djelom I imovinskopravni zahtjev“ (sudovi. pravosudje.hr/ossinj/img/File/oduzimanje.pdf PDF file) http://www.anti-trafficking.gov.ba/fajlovi/Kazeneni_zakon_BH... ) http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/UNTC/U... ) http://www.unicri.it/wwd/emerging_crimes/docs/MoneyLaunderin... )
- Ivičević, E. (2004), „Oduzimanje imovinske koristi stečene krivičnim djelom”, Hrvatsko udruženje za krivične nauku i praksu i Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Hrvatske, Zagreb
- Ivičević-Karas, E. (2011), „Komentar Zakona o postupku oduzimanja imovinske koristi ostvarene krivičnim djelom i prekršajem”, Narodne novine, Zagreb.
- Kos, D. (1999), Postupak dokazivanja kriminalnog porijekla imovinske koristi u praksi hrvatskih sudova, Policija i sigurnost, Zagreb, 3-4/99, stručni radovi sudija Vrhovnog suda Republike Hrvatske, www. vsrh.hr
- Kos, D., Problematika oduzimanja imovinske koristi (www.vsrh.hr/.../DKosProblematika oduzimanja imovinske koristi.doc.DOC file)
- Krstić, O. (2003), Prognostika kriminaliteta, Beograd, Policijska akademija
- Kurtović, A., Tomaševic, G. (1999), „Organizovani kriminalitet: oduzimanje koristi stečene krivičnim djelom“, Policija i sigurnost, 8(3-4)
- Laudati, A. (2007), „Sistem za borbu protiv nezakonitog bogaćenja u evropskom zakonodavstvu“, u: Međunarodna konferencija o oduzimanju imovine stečene krivičnim delima, organizovana 15. i 16. marta 2007. godine u Beogradu od Specijalnog tužilaštva za organizovani kriminal, U. S. Department of Justice OPDAT U. S. Embassy of Belgrade i OEBS Misije u Srbiji
- Mujanović, E. (2011), „Oduzimanje imovinske koristi pribavljene počinjenjem koruptivnih krivičnih djela (analiza pravnog okvira u Bosni I Hercegovini)”, Transparency international BiH, Sarajevo
- OSCE BiH, (2009), Trgovina ljudima i odgovor domaćeg krivičnopravnog sistema.
- Parlamentarna skupština BiH (2012), Propisi o oduzimanju imovine stečene krivičnim djelom i upravljanju tom imovinom, Sarajevo
- Pavišić, B., Grozdanić, V., Veić, P. (2007), „Komentar Krivičnog zakona“, treće izdanje, Narodne novine, Zagreb
- Pavišić, B., Kunštek, E. (2010), „Zakon o postupku oduzimanja imovinske koristi ostvarene krivičnim djelom i prekršajem“, Dušević & Kršovnik d. o. o., Rijeka
- Mitrović, Lj., Međunarodni standardi u novom Zakonu o oduzimanju imovine stečene izvršenjem krivičnog djela Republike Srpske, Zbor. „Krivično zakonodavstvo i standardi Evropske unije“, Srpsko udruženje za krivičnopravnu teoriju i praksu, Beograd, 2010., str. 271-282
- Roxin, C., Schünemann, B. (2009), „Strafverfahrensrecht“, Verlag C. H. Beck, München
- Shehu, Y. A. (2005), „International Initiatives Against Corruption and Money Laundering: An Overview”, Journal of Financial Crime, 12(3)
- Turković, M. (2011), Oduzimanje imovinske koristi ostvarene krivičnim djelom i prekršajem (www.iusinfo.hr/DailyContent/Topical.aspx?id = 8752)
- Vijeće Evrope, (2007), „Finansijske istrage i oduzimanje bespravno stečene imovine (priručnik za obuku agencije za provedbu zakona i pravosudne organe)”, Sarajevo www.pravniportal.rs/index.php?cat=254&id=3055