U radu se objašnjavaju osnovne specifičnosti posebnih
dokaznih radnji u krivičnoprocesnom sistemu Srbije, kada su one u
funkciji suzbijanja terorizma. Posebna se pažnja poklanja tajnom audio i video nadzoru kao tipičnoj posebnoj dokaznoj radnji.
U radu se zaključuje da se terorizam ne može suzbiti isključivo korišćenjem vojne sile, ali da određene civilne bezbednosno-obaveštajne, kao i vojnoobaveštajne službe imaju važnu funkciju u suprotstavljanju terorizmu. Posebno se ističe da je primena posebnih dokaznih radnji od velikog značaja za suzbijanje terorizma, ali da ona mora biti ultima ratio, tj. „poslednje sredstvo“, jer ako se takve specijalne istražne tehnike suviše koriste, time ne samo da se potencijalno suviše ugrožavaju ljudska prava i slobode, već je to i veoma skupo, a tada takve dokazne metode postaju i manje efikasne.
Osnovi ulaganja žalbe i zakonitost rešenja krivične stvari
Tatjana Bugarski,
pp: 35-55
Celokupan pravni sistem počiva na načelu zakonitosti koje se može smatrati jezgrom vladavine prava. Zbog značaja koje ima,
posebno je važno uspostaviti i izgraditi mehanizme kontrole zakonitosti kako opštih, tako i individualnih pravnih akata. U krivičnom
procesnom zakonodavstvu ovaj mehanizam kontrole sudskih akata je izgrađen kao sistem pravnih lekova. Sam termin „pravni lekovi“ ukazuje na potrebu da se saniraju, odnosno „izleče“ bolesna stanja, na prvom mestu nezakonitosti, ali i nepravilnosti pojedinačnih pravnih akata koji se donose u krivičnom postupku. Imajući u vidu da se radi o jednom izuzetno kompleksnom sistemu, u vezi sa njim se javlja i veliki broj pitanja koji zaslužuju posebnu pažnju. Tema ovog rada je samo jedno od pitanja u vezi sa sistemom pravnih lekova, čiji značaj se najbolje ogleda u tome što su oni, kao što se vidi i iz samog naziva, polazni stepenik u ostvarivanju i očuvanju zakonitosti i pravilnosti sudskih akata. U radu je obrađena problematika osnova ulaganja žalbe u vezi sa zakonitošću rešenja krivične stvari. Obrađeni su pravni osnovi ulaganja žalbe, sa akcentom na sudsku praksu, kao i neke teorijske dileme koje se javljaju u vezi sa pojedinim osnovima za ulaganje žalbe.
Odluke višeg suda o žalbi protiv kaznene presude - zakonsko uređenje i neka iskustva u praksi sudova Republike Hrvatske
Tadija Bubalović,
pp: 57-84
Autor u radu daje prikaz odlučivanja i odluka višeg suda (drugostupanjskog, žalbenog, instancijskog suda - iudex ad quem) o žalbi protiv kaznene presude. Nakon uvodnih opših napomena, autor posebno ukazuje na pravo pristupa višem sudu koje proizlazi
iz odredbe članka 6. Europske konvencije za zaštitu ljudskih prava i temeljnih sloboda, zatim na bitnu postavku da obim, sadržaj i tok
drugostupanjskog postupka određuje sama žalba, te da je bitno obilježje tog postupka dominantna uloga suda, a ne stranaka kao u
prvostupanjskom postupku. U središnjem dijelu rada navode se i problemski analiziraju pojedine odluke koje viši sud može donijeti
odlučujući o žalbi protiv kaznene presude, s posebnim osvrtom na neka, ne baš ujednačena, iskustva u praksi. S tim u vezi jedno od
važnih prava optuženika je i pravo na obrazloženu sudsku odluku, pa tako i na obrazloženu odluku višeg suda. Nasuprot tom pravu
optuženika stoji pozitivna obveza suda da svoje odluke pravilno, određeno i jasno obrazloži sukladno procesnim pravilima i opšeprihvaćenim ustavnim i međunarodnopravnim standardima. Na kraju rada autor ističe da je glavna zadaća višeg suda da zakonito i pravično provede drugostupanjski postupak i pravilno odluči o osnovanosti ili neosnovanosti podnesene žalbe, na koji način taj sud postaje korektiv rada nižih kaznenih sudova i time bitno doprinosi vladavini prava u društvu.
Transrodni osuđenici u američkim zatvorima
Zorica Mršević,
pp: 85-110
Transrodne osobe se suočavaju sa povišenim nivoom nasilja i ugroženosti kada su u zatvoru, jer u tom sistemu doživljavaju često
maltretiranja, nasilje i razne opasnosti, češće od drugih osuđeničkih skupina. Za transrodne osobe se može generalno konstatovati da sve vrste lišenja slobode u pritvorskim i zatvorskim institucijama, kao i sabirnim centrima za migrante, predstavljaju ozbiljnu opasnost za njihove živote, fizički i mentalni integritet, ljudsko dostojanstvo i opštu dobrobit. Kako su transrodne osobe postale glasnije u odbrani svoje bezbednosti i svojih prava, američki zatvorski sistem koji smešta osuđena lica po konvencionalnoj binarnoj rodnoj podeli počeo je da se suočava sa brojnim izazovima. Transrodni osuđenici koji su pretrpeli nasilje i maltretman često su smešteni u samice, što je mera, iako namenjena njihovoj zaštiti, u stvari ozbiljna kazna. Izolacija uzima ogroman psihološki danak, a predstavlja i povećan rizik od napada od strane stražara. Otvoreno je pitanje kako da se prilikom smeštaja rešava situacija očigledne kontradikcije između njihove službene rodne pripadnosti i njihove spoljašnjosti i rodnih aspiracija. Otvoreno je i pitanje početka, i/ili nastavka hormonalno operativnog procesa rodnog prilagođavanja za vreme izdržavanja zatvorske kazne. U tekstu se navode test sudske odluke, zakonska rešenja na federalnom nivou i u Kaliforniji, studija nedavnih slučaja, kao i alternativna mogućnost smeštaja transrodnih u GBT čaure, tj. posebna zatvorska krila namenjena transrodnim ženama i gejevima.
Sistem pravnih lijekova i krivično procesno zakonodavstvo u Bosni i Hercegovini (norma i praksa)
Hajrija Sijerčić-Čolić,
pp: 127-155
Okosnicu ovog rada čine tri pitanja: prvo se pitanje odnosi na pravce razvoja normi o redovnim i vanrednim pravnim lijekovima, drugo na osnovna procesna pravila o njima, treće na pravne efekte podnošenja žalbe na prvostepenu presudu. Ova pitanja razmatraju se unutar posebne sheme koja prikazuje karakteristična razvojna razdoblja i zakonodavne aktivnosti o redovnim i vanrednim pravnim lijekovima u BiH. Iako ta shema odstupa u odnosu na tipične razvojne faze krivičnog (materijalnog i procesnog) zakonodavstva u BiH, ipak njeni osnovni segmenti mogu pomoći u prezentaciji odgovora na pitanja koja se postavljaju pri proučavanju ključnih zakonskih rješenja o nacionalnom sistemu pravnih lijekova i njihovoj praktičnoj primjeni.
LEGAL MECHANISMSFOR THE PROTECTION OF FUNDAMENTAL HUMAN RIGHTS AND FREEDOMS OF THE SUSPECT OR THE ACCUSED DURING THE INVESTIGATION
Dragana Vujić,
pp:
The human rights can be said that these are the standards without which people can not live in dignity as human beings. Human rights are the foundation of freedom, justice and peace. Their respect for the individual and to the community to fully develop. Human rights are only those individual rights that are owed to the state and not her will, but they are human being has the virtue of being a human being, or acquire them by birth and not by the will and grace of the state. These are the basic political and socio-economic demands of citizens in relation to state power and society in general, which is a prerequisite for the realization of biological, political, and cultural livelihood of individuals, or in conditions of life worthy of man and his dignity. Human rights and
the values that are contained in them, have a very important social and political function in determining the legitimacy of the government, because only the government that respects human rights is legitimate and can function normally. This paper tries to point out what legal mechanisms available to the suspect or the accused in a criminal proceeding, specifically in the investigation and to ensure protection of his fundamental human rights and freedoms guaranteed by the Constitution of the Republic not only Serbian(or BH), but also other international legal acts signed and ratified by our country.
VIŠESTRUKO UKIDANJE PRVOSTEPENE PRESUDE I TRAJANJE KRIVIČNOG POSTUPKA
dr Milica Kolaković-Bojović,
pp: 111-125
Okončanje krivičnog postupka u razumnom roku determinisano je brojnim krivčnopravnim, krivičnoprocesnim, pravosudnoorganizacionim, socioloökim i subjektivnim faktorima, pa je zadatak zakonodavca, ali i onih koji zakon primenjuju, da mogućnosti za ubrzanje postupka posmatraju kao celovit kontekst
oivičen svim pomenutim faktorima. Napori zakonodavaca država u regionu, poslednjih godina bili su usmereni uglavnom na krivičnoprocesne činioce, a naročito na nastojanje da se krivični postupci učine efikasnijim proširenjem mogućnosti za korišćenje pojednostavljenih procesnih formi. Drugostepeni postupak, odnosno njegovo ubrzanje, izmene procesnih zakonika najčešće su tretirale kroz smanjenje obima preispitivanja prvostepene presude i ograničenje, odnosno ukidanje mogućnosti drugostepenog suda da nakon ukidanja presude, predmet vrati prvostepenom sudu na ponovno odlučivanje. Poslednji pomenuti korak i danas je tačka razilaženja zakonodavstava u regionu, budući da se uporedna rešenja kreću od obaveze drugostepenog suda da sam presudi nakon ukidanja prvostepene presude, pa sve do zadržavanja tradicionalnog koncepta koji dozvoljava neograničeno "putovanje" predmeta od prvostepenog do drugostepenog suda i nazad.
