OSNOV SUMNJE – NOVI ZNAČAJ U ISTRAZI I KRITIČKI OSVRT
Autor/i: Doc. dr Mile Šikman,
Stranice: 443-456
UDK: 343.132
DOI:
Apstrakt: Osnovna funkcija tužioca u istrazi jeste otkrivanje i dokazivanje krivičnih djela. To znači da tužilac saznajno djeluje u operativnom odnosno, činjeničnom dijelu preduzimanja mjera i radnji na prikupljanju i obezbeđivanju dokaza, podataka i obavještenja u odnosu na izvršioca i konkretno krivično djelo za koje će kasnije preduzeti pravne radnje gonjenja. U skladu sa tim kao prvi zadatak ovlašćenog službenog lica jeste da nakon saznanja za postojanje „osnova sumnje“ da je izvršeno krivično djelo, obavjesti tužioca, te preduzima potrebne mjera da se pronađe učinilac krivičnog djela. Dakle, postupanje ovlašćenih službenih lica u istrazi preduzima se sa ciljem da osnovi sumnje prerastu u jedan novi kvalitet – osnovanu sumnju, odnosno da se dođe do jednog većeg stepena saznanja u okvir u koga utvrđene činjenice i okolnosti bliže ukazuju da je određeno lice izvršilo određeno krivično djelo, budući da je „osnovana sumnja“ potrebna za podizanje optužnice. Prema tome, u vezi sa osnovama sumnje, dvije su ključne dužnosti ovlašćenih službenih lica i to: dužnost obavještavanja tužioca (odmah ili u roku od sedam dana), i dužnost da pod nadzorom tužioca preduzima potrebne mjere. Kao što se može uočiti osnovi sumnje imaju daleko veći značaj u tužilačkoj istrazi, budući da predstavljaju i materijalni osnov za pokretanje istrage. Međutim, to ujedno predstavlja i jedan od vodećih problema koji se javljaju u praktičnom postupanju. Do problema dolazi zbog neprovođenja određenih policijskih radnji radi utvrđivanja osnova sumnje prije obavještavanja tužioca o krivičnom djelu, ili neobavještavanje tužioca o događajima kod kojih može postojati osnov sumnje da je događaj u stvari krivično djelo. Uočava se da je i u jednom i u drugom slučaju ključni problem shvatanje ili različito tumačenje pojma osnova sumnje. Vrlo često policija i tužioci različito tumače iste činjenice: jedni ih smatraju osnovama sumnje, a drugi činjenicama koje nemaju taj stepen vjerovatnoće.
Ključne reči: osnovi sumnje, vjerovatnoća, istraga, tužilac, ovlašćeno službeno lice
Reference:
- Aleksić Ž., Milovanović Z. (1999). Leksikon kriminalistike, Beograd, Glosarijum.
- Vodinelić, V. (1990), Što je otkrivanje, a što razotkrivanje krivičnog djela i razotkrivanje učinioca, Studija, Zagreb: RSUP Hrvatske.
- Vodinelić, V. (1987). Studija o taktici razotkrivanja fingiranih krivičnig djela. Priručnik 1987/6.
- Vodinelić, V. (1985). Kriminalistika – otkrivanje i dokazivanje, Skopje: Fakultet za bezbednost.
- Vranješ, N. (2005). Kratki prikaz uloge ovlaštenih službenih lica novom zakonu o krivičnom postupku, Bezbednost Policija Građani br: 2/05. Banja Luka: Visoka, škola unutrašnjih poslova.
- Grubač M. (2008). Krivično procesno pravo, Beograd, Pravni fakultet univerziteta Union
- Modul 1 – Postupak istrage kao odnos krivičnoprocesnih radnji tužioca i policije. (2010). Sarajevo, Visoki sudski i tužilački savjet BiH.
- Modul 2 – Praksa i kriteriji postojanja opasnosti od odlaganja u postupku preduzimanja nekih radnji dokazivanja. (2010). Sarajevo, Visoki sudski i tužilački
savjet BiH.
- Modul 3 – Preduzimanje radnji dokazivanja u istrazi pod nadzorom tužioca i zaknotiost pribavljenih dokaza. (2010). Sarajevo, Visoki sudski i tužilački savjet BiH.
- Jekić, Z. i Škulić, M. (2005). Krivično procesno pravo, Istočno Sarajevo, Pravni fakultet Univerziteta Istočno Sarajevo
- Krivokapić, V. Krstić, O. (1999). Kriminalistička taktika II, Beograd, Policijska akademija.
- Kulić D. (2008). Ovlašteno službeno lice kao subjekat istrage u krivičnoprocesnom zakonodavstvu Bosne i Hercegovine, Pravna riječ, br. 15/2008, Banja Luka, Udruženje pravnika Republike Srpske.
- Simonović, B. Matijević, M. (2007). Kriminalistika taktika, Banja Luka, Internacionalan asocijacija kriminalista.
- Šikman, M. (2010). Praktični problemi korišćenja indicija (osnova sumnje) u tužilačkoj istrazi – teorijsko razjašnjenje ključnih pojmova. Zbornik radova „Pravo i forenzika u kriminalistici’’. Beograd, Kriminalističko-policijska akademija.
- Škulić M. (2008). Krivično procesno pravo - priručnik za polaganje pravosudnog ispita, Beograd, „JP Službeni Glasnik.“
- Zakon o krivičnom postupku Bosne i Hercegovine, „Službeni glasnik BiH“, br. 3/03, 32/03, 36/03, 26/04, 63/04, 13/05, 46/06, 76/06, 29/07, 32/07, 53/07,
76/07, 15/08, 58/08, 12/09, 16/09, 93/09.
- Zakon o krivičnom postupku Republike Srpske – prečišćeni tekst, „Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 100/09.
- Zakon o krivičnom postupku Federacije Bosne i Hercegovine, „Službene novine Federacije BiH“, broj 35/03, 53/07, 12/10.
- Zakon o krivičnom postupku Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine, „Službeni glasnik BD“, br. 10/03, 6/05, 14/07, 19/07, 21/07, 2/08, 17/09.