RITUALI SPORTSKOG NASILJA
Author/s: Dr Zorica Mršević,
Pages: 9-33
UDK: 343.97:(343.343.3:796.093)
DOI:
Abstract: U ovom tekstu autorka polazi od shvatanja da su se određena ponašanja koja sva spadaju pod zajednički naziv sportsko nasilje, tokom procesa dugog više decenija, ritualizovala, odnosno formirala od sporadičnih, spontanih pojava, u dobro organizovane društvene rituale. Originalan pristup sportskom nasilju kao jednom od vidova rituala današnjice, omogućava pre svega uvid u postojanje društvenih interesa koji ih, sa stanovišta društvene prihvaćenosti i funkcionalnosti, čine opravdanim i prihvatljivim za mnoge, kako one vidljive, tako i one manje vidljive ili nevidljive aktere koji deluju iz senke. Izlaganje o ritualima sportskog nasilja autorka je podelila u tri grupe: 1) ritualno nasilje u vezi sportskih takmičenja: Rituali nasilničkog navijanja, Ritualno podržavanje nasilničkog ponašanja sopstvenog tima, Ritualno vređanje i provociranje protivnika, Ritualne masovne tuče policije i navijača na tribinama, Ritualno sučeljavanje rivaliziranih navijačkih grupa, dogovorene masovne tuče, organizovanje „vrućeg gostoprimstva”, Ritualno „dokazivanje” na protivničkoj teritoriji izazivanjem incidenata, Ritualno samoeksponiranje, egzibicionizam; 2) rituali nasilja unutar navijačke grupe: Ritualno funkcionisanje navijačke grupe, Ritualno funkcionisanje vođe navijačke grupe, Ritual inici-jacije novih članova navijačke grupe, Ritualna teritorijalnost navijačke grupe; i 3) rituali spoljašnjeg omogućavanja nasilja navijač kim grupama: Ritualna podrška klubova navijačkim grupama, Ritualna podrška medija „svojima“, Ritualno političko instrumentalizovanje navijačkih grupa, Ritualno ujedinjavanje rivalskih navijačkih grupa. Autorka zaključuje na kraju da pošto su svi aspekti sportskog nasilja zapravo rituali, i kao takvi neraskidivi deo društva, da su potrebne adekvatnije društvene politike od trenutno postojećih.
Keywords: sportsko nasilje, rituali, navijačke grupe, funkcionalnost rituala, ritualiziranje kao privilegovanje, spoljni akteri podrške
References:
– Anastasovski Ivan, (2012), Nasilje u sportu kao zlo jednog društva, Savremeni sport. com http://www.savremenisport.com/osnove-nasilje-u-sportu-kao-zlo-jednogdrustva.html (pristupljeno 21. avgusta 2014)
– B92, (2008), Blog Radović Aca, 13. novembar. http://blog.b92.net/text/5359/Radovic-Aca/ (pristupljeno17.11.2012.) (pristupljeno 20.08.2014)
– B92, (2011), Kriminal i fudbal, ma ko kaže? Insajder, 14. april. http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2011&mm=04&dd=12&nav_category=120&nav_id=505652, emitovano 12.04.2011. (pristupljeno 20. avgusta 2014)
– B92, (2009), Emisija „Insajder”, To nisu navijaci, to nisu huligani, to su kriminalci. https://www.youtube.com/watch?v=8vKJASLC_z4 18. decembar. (pristupljeno 12. 11. 2013)
– B92, (2011), Ranjen vođa grupe „Alkatraz”, 6. februar. http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2011&mm=02&dd=06&nav_category=16&nav_id=490928 (pristupljeno 20.08.2014)
– Bell, Catherine (1992), Ritual Theory, Ritual Practice. Oxford: Oxford University Press.
– Bell, Catherine (1997), Ritual: Perspectives and Dimensions. New York: Oxford University Press.
– Biševac, S., (2012), Dobri i loši „navijači”, Danas, rubrika Društvo, 31. oktobar, str. 5.
– Ćaćić, N., (2008), Dejan Dimitrijević (27) stradao u obračunu dve grupe mladića, Glas javnosti, 16. april. http://www.glas-javnosti.rs/clanak/glas-javnosti-16-04-2008/navijac-ubijenu-tuci (pristupljeno 21, avgusta 2014)
– Ćurgus,., K., (2007), Nasilje u sportu i mediji, Glas javnosti, 09.05.
– Ćurgus Kazimir Velimir, Brzi, prilagodljivi i nemilosrdni, (2007), Nasilje u sportu i mediji. 9. maj. http://www.b92.net/info/download.phtml?398238,0,0. (pristupljeno 21. avgusta 2014)
– Čomić Marko, (2012), Nasilje u sportu, neobjavljen seminarski rad odbranjen u okviru predmeta Fenomenologija nasilja na Fakultetu za evropske pravne i političke studije u Novom Sadu.
– D. M. (2010), Nova sramota: Zbog navijača prekinut meč Italija - Srbija! Blic, 12. 10. http://sport.blic.rs/Fudbal/Evropski-fudbal/186109/Nova-sramota-Zbognavijaca-prekinut-mec-Italija—Srbija (pristupljeno 20.08.2014)
– Dokumentarni serijal „40 godina bodrenja u Srbiji – Dosije navijači https://www.youtube.com/watch?v=RPwDFDx3Ro8 (pristupljeno 20.08.2014)
– Dominique, B., Luc, R., Stephane, (2007), H., Sport i nasilje u Evropi, Knjiga Trgovina d.o.o., Zagreb.
– Dosije navijači, Požari na stadionima, (1988). https://www.youtube.com/watch?v=tso_haoOzjc 26. 10. (pristupljeno 20.08.2014)
– Dosije navijači 5/7, Samo navijači (2008), 18. novembar. https://www.youtube.com/watch?v=xmdEt722Drg
– Dunning, E. 1994, The social roots of football hooliganism: a reply to the critics of the’Leicester school’. In: Giulianotti, R. Bonney N. and Hepworth, M. (eds.). Football, violence and social identity. London: Routledge.
– Dvadeset najvećih navijačkih nereda, (2012), Sajt Grobari, Alkatraz http://alcatrazbeograd1970.blogspot.com/2012/06/20najvecih-navijackih-nereda-na-ovim.html (pristupljeno 20.08.2014)
– Ekipa Press-a, (2011), Huligani zavode teror po {kolama, Decu biju zbog Zvezde i Partizana! Press, 19. februar. http://www.pressonline.rs/info/politika/151618/decu-biju-zbog-zvezde-ipartizana.html
– Ekipa Vremena, (2013), Bande Beograda – nasilje navijačkih grupa, Vreme, br 1192, 7. novembar. http://www.vreme.com/cms/view.php?id=1149240 (pristupljeno 20.08.2014)
– Gluckman, Max (1963), Order and Rebellion in South East Africa: Collected Essays. London: Routledge & Kegan Paul.
– Grobari „Zabranjeni”, 2012, Tema: Ostrvo, England, Scotland, Ireland Wales
– Jason Mariner, Dnevnik jednog navijača, čovek koji je preko noći postao najozloglašeniji engleski navijač, 29. februar. http://www.zabranjeni.org/forumV2/index.php?topic=180.15 (pristupljeno 20.08.2014)
– I.G., (2010), Boban: Neredi 90-tih bili su opravdani, ovo je bila čista mržnja, Index Navijači, 13.10.
– Miljuš, T., (2012), Nasilje u sportu, neobjavljen seminarski rad, odbranjen 2012. na predmetu Fenomenologija nasilja.
– Ministarstvo omladine i sporta, (2010), Akcioni plan za sprečavanje nasilja u sportu. http://www.mos.gov.rs/vesti/modules.php?op=modload&name=Downloads&file=index&req=viewsdownload&sid=1 (pristupljeno 20.11.2012.)
– Penner, H., Functions of ritual, Encyclopaedia Britannica, http://www.britannica.com/EBchecked/topic/504688/ritual/66240/Functions-of-ritual (pristupljeno 20.08.2014)
– Simonović, Lj., (1995), Sport, kapitalizam, destrukcija, Lorka, Beograd.
– Simonović, Lj., (2013), Priliog navijačkom pitanju: Odlomak iz knjige „Sport Kapitalizam Destrukcija”, Crvena Kritika, 11. februar. http://www.crvenakritika.org/politika/113-prilog-navijakom-pitanju (pristupljeno 20.08.2014)
– Stanković, B., (2010), Nasilje uz blagoslov, B92, Insajder, 29. novembar. http://www.b92.net/insajder/arhiva/arhiva.php?nav_category=1280&yyyy=2010&mm=11&nav_id=513342 (pristupljeno 20.08.2014)
– Status, (2011), Razgovor književnika i predsednika Srbije, Basara i Tadić oči u oči, Blic, 02. 06. http://www.blic.rs/Vesti/Politika/257566/Basara-i-Tadic-oci-u-oci (pristupljeno 20.08.2014)
– Stojanović G., (2014), Domaće prilike, mentalitet nije genetska stvar, Blic, 24. avgust, str. 38.
– Štavljanin, Dragan, (2009), Koji su uzroci navijačkog nasilja?, Radio Slobodna Evropa, 11. oktobar. http://www.slobodnaevropa.org/content/tema_sedmice_navijaci_nasilje/1848577.html (pristupljeno 20.08.2014)
– Telegraf, (2012), Sećanje na Maksimir: Tučom navijača počeo rat u SFRJ, Telegraf, 13.05 http://www.vesti-online.com/Vesti/Srbija/224692/Secanjena-Maksimir-Tucom-navijaca-poceo-rat-u-SFRJ (pristupljeno 20.08.2014)
– Zvanični portal FK Crvena Zvezda, Nema velike Zvezde bez pune Marakane http://www.oaza.rs/sport/delije/index.php?lang_id=1&page_id=308&id=131 (pristupljeno 20.08.2014)
– William A. Lessa, Evon Z. Vogt eds (1979). Reader in Comparative Religion: An Anthropological Approach. New York: Harper & Row. pp. 36-8.