KONCEPT ISTRAGE I REFORMISANI KRIVIČNI POSTUPAK MAKEDONIJE
Autor/i: Dr Nikola Matovski,
Stranice: 35-50
UDK: 343.132(497.7)
DOI:
Apstrakt: Reforma krivičnog postupka je u regionu otvorila Pandorinu kutiju odakle su proizašla nekoliko teoretskih pitanja u vezi karaktera nove tužilačke istrage. Države su se podelile u dve grupe. Jedni su uglavnom zadržali unilateralni karakter i formalnost istrage, te su se istražne radnje transformisale u t.z. dokazne radnje. Drugi su deformalizirali istragu. Proizilazi da je kjučno pitanje ustvari – dokazna vrednost rezultata istrage na suđenju. Odgovori na ova pitanja su ključni za položaj i prava okrivljenog u postupku. Trenutno postoji velika razlika u shvatanju u čemu se sastoji „jednakost oružja“ stranaka u postupku, pri čemu se bitno različito tumači judikatura Evropskog suda za ljudska prava. Autori brane tezu da je učešće odbrane u formalne dokazne radnje javnog tižilaštva ustvari štetno za odbranu jer legitimiše procesnu nadmoć državnih organa progona. Efikasnost kaznenog postupka biće postignuta samo ako se efikasnost istrage organa progona pravično uravnoteži sa pravima odbrane.
Ključne reči: krivični postupak, istraga, reforma, okrivljeni, policija, branioc, efikasnost
Reference:
– S. Bejatović, Novi Zakonik o krivičnom postupku Republike Srbije i tužilački koncept istrage, Makedonska revija za krivično pravo i kriminologija, god. 14, br. 2, 2007, 297-321.
– S. Bejatović, Novi zakonik o krivičnom postupku i uspešnost borbe protiv kriminaliteta, Pravni informator br. 7-8/2007. (http://www.informator.co.yu/informator/tekstovi/strucni _7807.htm);
– T. Bubalović, „Jednakost oružja” i njegova afirmacija u okviru prava na odbranu (regionalni komparativni osvrt), u: Savremene tendencije krivičnog procesnog prava u Srbiji i regionalna krivičnoprocesna zakonodavstva (normativni i praktični aspekti), publikacija, Misija OEBS-a u Srbiji, Beograd 2012, str. 215-235.
– E. Cape, Z. Namoradze, R. Smith, T. Spronken, Effective Criminal Defence in Europe, Antwerp: Intersentia, 2010 (http://www.soros.org/sites/default/files/criminal-defence-europesummary.pdf).
– E. Cape, Z. Namoradze (Eds.), Effective Criminal Defence in Eastern Europe, 2012 (http://www.soros.org/sites/default/files/criminal-defence-20120604.pdf).
– M. Damaška, O miješanju inkvizitornih i akuzatornih procesnih formi, Hrvatski lijetopis za kazneno pravo i praksu, br. 2/ 1997, 381-93.
– M. Damaška, O nekim učincima stranački oblikovanog pripremnog postupka, u: Hrvatski ljetopis za kazneno pravo i praksu, vol. 14, br. 1/2007, 3-14.
– M. Delmas-Marty, J. Spencer (Eds.), European Criminal Procedures, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
– B. Dodik, Tužiteljska istraga – iskustva Bosne i Hercegovine, u: Savremene tendencije krivičnog procesnog prava u Srbiji i regionalna krivičnoprocesna zakonodavstva (normativni i praktični aspekti), publikacija, Misija OEBS-a u Srbiji, Beograd 2012, str. 23-42.
– V. Drenški Lasan, J. Novak, L. Valković, Pravni i praktični problemi dobre obrane okrivljenika, Hrvatski ljetopis za kazneno pravo I praksu, broj 2/2009, str. 521-541.
– Z. Đurđević, Sudska kontrola državnoodvjetničkog kaznenog progona i istrage: poredbenopravni i ustavni aspekt, Hrvatski ljetopis za kazneno parvo i praksu, Zagreb, vol. 17, broj 1/2010, 7-24.
– Z. Đurđević, Suvremeni razvoj hrvatskoga kaznenog procesnog prava, s posebnim osvrtom na Novelu iz 2011, Hrvatski ljetopis za kazneno pravo i praksu, broj 2/2011, str. 311-357.
– Z. Đurđević, Osvrt na rezultate rada radne skupine Ministarstva pravosuđa za usklađivanje Zakona o kaznenom postupku s Ustavom Republike Hrvatske, Hrvatski ljetopis za kazneno pravo i praksu, broj 1/2013, str. 3-100.
– Z. Đurđević, Rekonstrukcija, judicizacija, konstitucionalizacija, europeizacija hrvatskog kaznenog postupka V. Novelom ZKP/08, prvi dio, Hrvatski ljetopis za kazneno pravo i praksu, broj 2/2013, str. 313-363.
– M. Grubač, Kritika predloga „novog“ Zakonika o krivičnom postupku, XVIII Seminar Prava: Novo kazneno zakonodavstvo – dileme i problemi u teoriji i praksi, priredio: Dobrivoje Radovanović, Institut za kriminološka i sociološka istraživanja, Beograd, Viša škola unutrašnjih poslova, Zemun, Budva, 2006.
– М. Грубач, Треба ли судску истрагу заменити несудском, Зборник трудови на Правниот факултет „Јустинијан Први“ во Скопје, 2007.
– J. Herrmann, Models for the reform of Criminal Procedure in Eastern Europe, Essays in Honor of G. Müeller, (E.Wise Ed.), 1994.
– J. HERRMANN, Реформа на претходната постапка во споредбеното право, Македонска ревија за кривично право и криминологија, бр. 1, 2008.
– E. Ivičević Karas, Dokazna snaga rezultata istrage prema Prijedlogu novele Zakona o kaznenom postupku, Hrvatski ljetopis za kazneno pravo i praksu, broj 2/2013, str. 691-714.
– J.-M. Jehle, M. Wade (Eds.), Coping with Overloaded Criminal Justice Systems- The Rise of Prosecutorial Power across Europe, Göttingen, 2005.
– Г. Калајџиев, Т. Стојановски, С. Зиков, Новите односи међу полицијата, јавното обвинителство и судот во претходната постапка, Македонска ревија за кривично право и криминологија, бр. 1, 200.
– Г. Калајџиев, Замки и заблуди на реформата на истрагата, во Зборник на трудови на Правните факултети во Скопје и Загреб, Скопје/Загреб, 2009, 165.
– Г. Калајџиев, Позначајни концепциски разлики во реформата на истрагата во Хрватска и Македонија, во Зборник на трудови на Правните факултети во Скопје и Загреб, Загреб, 2010.
– Г. Калајџиев, Д. Илић, Формирање, организација и функционирање на правосудната полиција и истражните центри на јавното обвинителство, Македонска ревија за кривично право и криминологија,бр. 2, 2009,121-154.
– G. Kalajdziev, New Relationships between the Police and the Public Prosecutors Office in the Republic of Macedonia, Iustinianus Primus Law Review, Vol. 2, 2011 (dostupno na http://www.lawreview.mk/pdf/02/Gordan%20Kalajdziev.pdf).
– G. Kalajdziev, Pravo na siromašnite na branitel, Zbornik na Pravniot fakultet „Justinijan Prvi“ Skopje, 2013, str. 173-188.
– G. Kalajdziev, Bitnije dileme i razlike u reformi istrage u državama bivše Jugoslavije, u: Zborniku radova: Kriminalističko-krivično procesne karakteristike istrage prema Zakonu o krivičnom postupku u prošloj deceniji, Vol. 5, br. 1 (novembar 2012), str. 432-443.
– D. Krapac, Suvremeni prethodni krivični postupak – nastanak i glavne značajke, Naša zakonitost, br. 2-3, Zagreb, 1989, 287-332.
– Д. КРАПАЦ, Reforma mješovitog kaznenog postupka: potpuna zamjena procesnog modela ili preinaka prethodnog postupka u stranački oblikovano postupanje, Зборник на трудови на Правниот факултет „Јустинијан Први“ Скопје и Правниот факултет во Загреб во чест на проф. д-р Фрањо Бачиќ, Загреб/Скопје, 2007, 177-199.
– Д. Крапац, В. Камбовски, Г. Бужаровска, Г. Калајџиев, Стратегија за реформа на казненото право на Р. Македонија, Министерство за Правда, Скопје, 2007 (доступно на www.coe.int/t/dghl/cooperation/cepej/profiles/FyromCrimStrategy_en.pdf).
– Н. Матовски, Г. Бужаровска, Г. Калајџиев,, Казнено процесно право, Академик, Скопје, 2011.
– D. Novosel, Prijedlozi i predložena rješenja o istrazi i posebnim istražnim radnjama u nacrtu Zakona o kaznenom postupku Republike Hrvatske i tekstu prednacrta Zakona o kaznenom postupku Republike Makedonije, Makedonska revija za krivično pravo i kriminologija, god. 15, br. 2-3, Skopje, 2008.
– B. Paviši, Europski sustavi kaznene istrage na početku trećeg milenija, u: Zbornik na trudovi na Pravnite fakulteti vo Skopje i Zagreb, Skopje/Zagreb, 2007, 321-341.
– B. Pavišić, Pogled na prethodni postupak u europskom kaznenom pravu, u: Suzbijanje kriminaliteta, Beograd-Kragujevac, 2004, 463-469.
– J. Pavliček, Uloga istražitelja u kaznenom postupku, Hrvatski ljetopis za kazneno pravo i praksu, Vol. 16, br. 2, 2009, 895.
– D. Radulović, Koncepcija istrage u krivičnom postupku u svijetlu novog krivičnog procesnog zakonodavstva, u: Savremene tendencije krivičnog procesnog prava u Srbiji i regionalna krivičnoprocesna zakonodavstva (normativni i praktični aspekti), publikacija, Misija OEBS-a u Srbiji, Beograd 2012, str. 11-22.
– L. Valković, Procesna prava odbrane prema V. Noveli Zakona o kaznenom postupku, Hrvatski ljetopis za kazneno pravo i praksu, broj 2/2013, str. 521-554