PRIKRIVENE POLICIJSKE AKTIVNOSTI I LJUDSKA PRAVA – SPECIFIČNOST ODNOSA
Autor/i: Željko Ninčić,
Stranice: 25-41
UDK: 343.985:342.7; 343.132/.133
DOI:
Apstrakt: Pozitivna društvena kretanja su, često, „ometana“ različitim kriminalnim aktivnostima pojedinaca ili grupa ljudi. Takve aktivnosti su, uvek, bile suprotnost težnjama društva da stvori okruženje koje građanima omogućava bezbedno obavljanje osnovnih životnih i društvenih funkcija. Pošto savremeni oblici kriminala, najčešće, podrazumevaju organizovane forme ispoljavanja u praksi se, kao dokazan mehanizam suprotstavljanja njegovim najtežim oblicima, nameću prikrivene (policijske) aktivnosti. Njihovo sprovođenje podrazumeva tajnu aktivnost kojom se, privremeno, ograničavaju pojedina ljudska prava lica prema kojima se primenjuju, pa se nameće pitanje njihovog međusobnog odnosa. U radu se ukazuje na svrhu prikrivenih policijskih aktivnosti i naglašava neophodnost takvog delovanja u savremenim uslovima ispoljavanja kriminala. Posebno se ističe značaj prikrivenog prikupljanja podataka i ukazuje na njegove karakteristike. Naročita pažnja, usmerena je na specifičnost koju podrazumeva potreba suprotstavljanja najtežim oblicima kriminala, s jedne strane, odnosno značaj poštovanja ljudskih prava i osnovnih sloboda lica prema kojima se sprovode prikrivene policijske aktivnosti, s druge strae. Cilj rada je da se ukaže na opravdanost prikrivenih policijskih aktivnosti u suprotstavljanju najtežim oblicima kriminala, ali i doprinese unapređenju načina njihovog planiranja, organizacije i sprovođenja uz poštovanje ljudskih prava, posebno prava na privatnost, lica prema kojima su usmerene.
Ključne reči: prikrivena policijska aktivnost, ljudska prava, kriminal, suprotstavljanje
Reference:
– Anđelković, S., Matijašević, M. (2018). Tajne akcije kao oblik primene sile u međunarodnim odnosima sa posebnim osvrtom na Sjedinjene Američke Države, Kultura polisa, 15(35), str. 165–176.
– Antonić, V., Mitrović, D. (2012). Posebne istražne radnje. Sarajevo: Visoko sudsko i tužilačko vijeće Bosne i Hercegovine.
– Banović, B. (2005). Specijalne istražne radnje i nove tendencije u savremenoj nauci krivičnog prava. Revija za kriminologiju i krivično pravo, (2–3), str. 209–238.
– Boban, M. (2012). Pravo na privatnost i pravo na pristup informacijama u suvremenom informacijskom društvu. Zbornik radova Pravnog fakulteta u Splitu, 49(3), str. 575–598.
– Bugarski, T. (2014). Dokazne radnje u krivičnom postupku. Novi Sad: Pravni
fakultet.
– Dragoman, I., Ungureanu, D. (2018). Human Rights in the Common Constitutional Traditions of the States of the European States, Human Rights In Law Enforcement, 12(1), pp. 51–58.
– Dundović, D. (2009). Prikrivene policijske radnje – tajne policijske operacije. Zagreb: Ministarstvo unutarnjih poslova.
– Feješ, I. (2006). Odgovornost prikrivenog islednika i njegove „žrtve“ za izvršeno krivično delo. Zbornik radova Pravnog fakulteta u Novom Sadu, 40(2), str. 405–430.
– Fenyyvesi, C. (2006). The Legal and Criminalistic Aspects of Secret Data and Information Collection, Acta Juridica Hungarica. 47(2), pp. 183–197.
– Iliescu, L. (2016). Special Investigation Techniques In Combating Organized Crime. Human Rights In Law Enforcement, 5(1), pp. 23–31.
– Kostić, S. (1984). Kriminalistička operativa – operativno obaveštavanje. Beograd: Viša škola unutrašnjih poslova.
– Kovač, M. (2010). Pojam i klasifikacija operacija. Novi glasnik, (3–4), str. 5–20.
– Krapac, D. (1993). Policijski izvidi u budućem hrvatskom kaznenom procesnom pravu: pravni aspekti iz Nacrta zakona o kaznenom postupku od veljače 1993. Полиција и сигурност, 2(3–4), стр.141–174.
– Krapac, D. (2000). Kazneno procesno pravo. Zagreb: Informator.
– Lukić, T. (2005). Prikriveni islednik. Glasnik Advokatske komore Vojvodine, 77(10), str. 502–522.
– Marinković, D., Đurđević, Z. (2006). Simulovani poslovi i usluge kao dokazna radnja i oblik navođenja na krivično delo. Pravni život, (9), str. 1025–1039.
– Marx, G., (1988). Undercover: Police Surveillance in America. Berkeley: University of California Press.
– Milosavljević, B. (2004). Ljudska prava i policija – standardi ljudskih prava za policiju, priručnik. Beograd: Centar za antiratnu akciju.
– Milosavljević, B. (2008). Ovlašćenja policije i drugih državnih organa za tajno prikupljanje podataka: domaći propisi i evropski standardi. Zbornik radova Centra za civilno.
- Milošević, М., Matić, G. (2007). Normiranje specijalnih istražnih metoda u demokratskom društvu – efekti i posledice. Zbornik Kriminalističko – policijske akademije, 2, str. 243–261.
– Mirković, V. (2017). Sudska kontrola specijalnih istražnih mera službi bezbednosti u Republici Srbiji. NBP, 22(3), str. 89–105.
– Modly, D. (1993). Informator. Zagreb: Ministarstvo unutrašnjih poslova.
– Nathan, L. (2012). Transparentnost, tajnost i nadzor nad obaveštajnim službama. DCAF, Nadzor nad obaveštajnim službama, Priručnik, str. 49–65.
– Nincic, Z. (2018). Data as the starting point of a security assessment, Security system reforms as precondition for Euro ‒ Atlantic integrations– Faculty of Seurity, Skopje, 1, pp.197–206.
– Ninčić, Ž. (2019). Prikrivene operacije u funkciji suzbijanja organizovanog kriminala, Vojno delo, 71(2), str. 82–96.
– OSCE (2017). Rad policije zasnovan na obavještajnim saznanjima – priručnik. Beč: Sekretarijat OSCE.
– Radisavljević, M., Ćetković, P. (2014). Posebne dokazne radnje u tužilačkoj istrazi u Srbiji, Tužilačka istraga ‒ regionalna krivičnoprocesna zakonodavstva i iskustva u primeni. Beograd: Misija OEBS u Srbiji.
– Radman, M., Mršić, Ž. (2017). Policijske ovlasti -Salaj, Z. (2017). Međunarodnopravne implikacije masovnog nadzora elektroničnih komunikacija u kontekstu ljudskih prava, s posebnim osvrtom na siguurnosno–obavještajni sustav u Republici Hratskoj. ZPR, 6(1), str.15–40.
– Sijerčić Čolić, H. (2002). Prikrivene istražne mjere u svjetlu efikasnosti krivičnog postupka zaštite osnovnih prava i sloboda čovjeka. Pravo i Pravda, (1), str. 27–48.
– Simović, D., Zekavica, R. (2012). Policija i ljudska prava. Beograd: Kriminalističko-Škulić, M. (2007). Komentar Zakonika o krivičnom postupku. Beograd:
Službeni glasnik.