KRIVIČNOPRAVNI STATUS MLAĐIH PUNOLETNIH UČINILACA KRIVIČNIH DELA U EVROPI S OSVRTOM NA REPUBLIKU SRBIJU
Autor/i: Jelena Rakić,
Stranice: 9-27
UDK: 343.224-053.81(4)
DOI:
Apstrakt: Krivičnopravni status mlađih punoletnih učinilaca krivičnih dela sve češće je predmet interesovanja naučne i stručne javnosti na međunarodnom nivou. Međutim, ovoj kategoriji učinilaca krivičnih dela u literaturi u Republici Srbiji nije posvećeno dovoljno pažnje. Period ranog punoletstva karakteriše se kao prelazni period od adolescencije do odraslog doba u kome lica ne moraju nužno biti na nivou biopsihičke zrelosti koja opravdava krivičnopravnu reakciju po pravilima predviđenim za odrasla lica. Nekoliko međunarodnih instrumenata sugeriše da bi procesuiranje i sankcionisanje mlađih punoletnih lica trebalo da bude drugačije u odnosu na odrasle osobe. U skladu sa međunarodnim preporukama većina zakonodavstava na teritoriji Evrope propisuje blaže kažnjavanje mlađih punoletnih lica u odnosu na odrasle učinioce krivičnih dela ili izricanje krivičnih sankcija predviđenih za maloletnike. Prema pozitivnim zakonskim odredbama u Republici Srbiji mlađa punoletna lica koja izvrše krivično delo predstavljaju kategoriju učinilaca krivičnih dela prema kojima se mogu primeniti odredbe koje važe za maloletne prestupnike, ukoliko su ispunjeni zakonom propisani uslovi.
Ključne reči: mlađa punoletna lica učinioci krivičnih dela, krivičnopravni status mlađih punoletnih lica, vaspitne mere, krivične sankcije, maloletničko krivično pravo
Reference:
Literatura
– Allen, R. (2013) Young Adults in Custody – the way forward. London: Transition to Adulthood Alliance.
– Arnett, J. (2007) Emerging adulthood: What is it, and what is it good for?. Child Development Perspectives,1, str. 68–73.
– Corriero, M. A. (2006) Judging Children as Children – A Proposal for a Juvenile Justice System, Philadephia: Temple University Press.
– Dϋnkel, F. (2013) Youth Justice Policy in Europe – Between Minimum Intervention, Welfare and New Punitiveness U: Tom Daems, Dirk van Zyl Smit,
Sonja Snacken (ur.): European Penology?. Oxford, Portland/Oregon: Hart Publishing 2013, str. 145–170.
– Dϋnkel, F., Pruin, I. (2012) Young adult offenders in juvenile and criminal justice systems in Europe U: Friedrich Lösel, Anthony Bottoms, David P. Farrington (ur.) Young Adult Offenders. Lost in transition?. London, New York: Routledge, str. 11–38
– Farrington, D.P., Loeber, R., Howell, J. C. (2012) Young Adult Offenders The Need for More Effective Legislative Options and Justice Processing. Criminology & Public Policy, 11(4) str. 729–751.
– Giedd, J. (2004) Structural magnetic resonance imaging of the adolescent brain. Annals of the New York Academy of Sciences, 1021(1), str. 77–85.
- Glenn, I. R. i dr. (2004) Salient and Emerging Developmental Tasks in the Transition to Adulthood. Child Development, 75(1), str. 123–133.
– Hirsch, A., Ashworth, A. (2005) Proportionate Sentencing: Exploring the Principles. Oxford: Oxford University Press.
– Hurrelmann, K., Quenzel, G. (2013) Lebensphase Jugend – Eine Einführung in die sozialwissenschaftliche Jugendforschung. Weinheim/Basel: Beltz Juventa
- Krivični zakonik, Službeni list FNRJ, br. 106/47, 13/51, 30/59, 44/76.
– McGee, T. R., Farrington. D.P. (2010) Are there any true adult onset offenders? British Journal of Criminology, 50, 530–549.
– Mulvey, E.P i dr. (2004) Theory and Research on Desistance from Antisocial Activity among Serious Adolescent Offenders. Youth Violence and Juvenile Justice, 2(3) , str. 213 – 236.
– Nicević, M., Stevanović, Č. (2008) Krivično procesno pravo. Novi Pazar: Forum univerzitetskih nastavnika.
– Nikolić, D. (1991) Krivični zakonik kneževine Srbije. Niš: Gradina.
– Prior, D. i dr. (2011) Maturity, Young Adults and Criminal Justice. University of Birmingham: Institute of Applied Social Studies School of Social Policy.
– Pruin, I., Dϋnkel, F. (2015) Better in Europe? European responses to young adult offending. London: Barry Cadbury Trust.
– Punoletni učinioci krivičnih dela u Republici Srbiji – Prijave, optuženja i osude 2016. (2017) Beograd: Republički zavod za statistiku Srbije.
– Punoletni učinioci krivičnih dela u Republici Srbiji – Prijave, optuženja i osude 2015. (2016) Beograd: Republički zavod za statistiku Srbije.
– Punoletni učinioci krivičnih dela u Republici Srbiji – Prijave, optuženja i osude 2014. (2015) Beograd: Republički zavod za statistiku Srbije.
– Punoletni učinioci krivičnih dela u Republici Srbiji – Prijave, optuženja i osude 2011. (2012) Beograd: Republički zavod za statistiku Srbije.
– Punoletni učinioci krivičnih dela u Republici Srbiji – Prijave, optuženja i osude 2010. (2011) Beograd: Republički zavod za statistiku Srbije.
– Punoletni učinioci krivičnih dela u Republici Srbiji – Prijave, optuženja i osude 2009. (2010) Beograd: Republički zavod za statistiku Srbije.
– Punoletni učinioci krivičnih dela u Republici Srbiji – Prijave, optuženja i osude 2007. (2018) Beograd: Republički zavod za statistiku Srbije.
– Riera, M. (2012) Uncommon Sense for Parents with Teenagers. LLC: Random House
– Steinberg, L. (2004) Risk taking in adolescence: What changes, and why? Annals of the New York Academy of Sciences,1021, str. 51–58.
– Škulić, M. (2003) Maloletnici kao učinioci i kao žrtve krivičnih dela. Beograd: Dosije.
– Škulić, M. (2010) Starosna granica sposobnosti za snošenje krivie u krivičnopravnom smislu. Crimen, 2, str. 202–227.
– Vukomanović, M., Mlađović, I. (2013). Maloletnički zatvor u krivičnom zakonodavstvu Republike Srbije. NBP – Žurnal za kriminalistiku i pravo, 1, str. 57–73
– Willoughby, T. i dr. (2013) Examining the Link Between Adolescent Brain Development and Risk Taking from a Social-Developmental Perspective. Brain & Cognition, 83 (3), str. 315–323.
– Zimring, F. E. (2005) American Juvenile Justice. Oxford, New York: Oxford University Press.
Internet izvori:
– Arnett, J. (2000) Emerging Adulthood A Theory of Development From the Late
Teens Through the Twenties. American Psychologist, 55(5), str. 469–480. Dostupno na: http://www.jeffreyarnett.com/articles/ARNETT_Emerging_Adulthood_theory.pdf, stranici pristupljeno 16.7.2018.
– Commentary to the European Rules for juvenile offenders subject to sanctions or measures, Council of Europe. Dostupno na: http://euromed-justiceii.eu/files/ repository/20100713123755_7COE2008.Commentary_CommentarytotheEuropeanRulesforjuvenile.pdf, stranici pristupljeno 10.7.2018.
– Nacrt zakona o maloletnim učiniocima krivičnih dela i zaštiti maloletnih lica u krivičnom postupku. Dostupno na: https://www.paragraf.rs/dnevne-vesti/141215/141215-vest40.html, stranici pristupljeno 9.9.2018.
– Recommendation CM/Rec(2008)11 of the Committee of Ministers to member states on the European Rules for juvenile offenders subject to sanctions or
measures, Adopted by the Committee of Ministers on 5 November 2008. Dostupno na: https://www.unicef.org/tdad/councilofeuropejjrec08(1).pdf, stranici pristupljeno 20.6.2018
– Recommendation Rec(2003)20 of the Committee of Ministers to member states concerning new ways of dealing with juvenile delinquency and the role of juvenile justice, Adopted by the Committee of Ministers on 24 September 2003. Dostupno na: https://pjpeu.coe.int/documents/3983922/6970334/CMRec+%282003%29+20+concerning+new+ways+of+dealing+with+juvenile+delinquency+and+the+role+of+juvenile+justice.pdf/e96f09bf-325d4ed5-a07f-f4c3f663be54, stranici pristupljeno 20.6.2018.
– Saopštenje broj 087-god. LXVII od 03.04.2017. Siromaštvo i socijalna nejednakost (2016) Beograd: Republički zavod za statistiku. Dostupno na: http://publikacije.stat.gov.rs/G2017/Pdf/G20171087.pdf, stranici pristupljeno 14.7.2018
– Share of young adults aged 18–34 living with their parents by age and sex – EU-SILC survey. Dostupno na: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do, stranici pristupljeno 23.7.2018.
– United Nation Standard Minimal Rules for Administration of Juvenile Criminal Justice – Bejing Rules Adopted by United Nations General Assembly Resolution, no. 40/33 of 29. November 1985. Dostupno na: https://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/beijingrules.pdf, stranici pristupljeno 20.6.2