Revija za kriminologiju i krivično pravo je naučni časopis koji ima za cilj da promoviše
teorijska i praktična iskustva iz kriminologije, krivičnog prava, penologije i srodnih
naučnih disciplina i jedini je časopis te vrste na ovim prostorima.
Časopis u kontinuitetu izlazi od 1962. godine i kategorisan je kao vrhunski časopis
nacionalnog značaja (M51).
Osmišljavanje adekvatnih i delotvornih mehanizama prevencije i reakcije na društveno neprihvatljivo ponašanje mladih nije moguće bez pravilnog i potpunog razumevanja njegove etiologije. Istovremeno, uviđa se da tradicionalni istraživački metodi poput ankete i intervjua ne dopuštaju da se ovaj fenomen sagleda dovoljno produbljeno, pre svega zbog činjenice da je mladima u riziku od sukoba sa zakonom neretko veoma teško da svoje ideje i osećanja verbalizujui podele ih sa istraživačima, bilo u pisanoj bilo u usmenoj formi. Zbog toga se njihova stvarnost sve češće nastoji spoznati putem istraživačkih metoda koji se oslanjaju na vizuelnu komunikaciju, u koje spada i photovoice. Imajući to u vidu, nakon sumarnog osvrta na pojam i etiologiju prestupništva dece i mladih, autor analizira osnovne karakteristike photovoice metoda, kao oblika participatornih akcionih istraživanja, da bi potom ukazao na razloge koji opravdavaju njegovu primenu u radu sa mladima u riziku od devijantnog i delinkventnog ponašanja. Konačno, autor predstavlja nekoliko primera dobre prakse u vezi sa primenom photovoice metoda u kontekstu prevencije kako primarnog prestupništva mladih tako i njihovog recidivizma i razmatra mogućnosti šire implementacije ovog metoda u radu sa mladima u riziku od sukoba sa zakonom.
Adequate and effective mechanisms of prevention and reaction to socially unacceptable behaviour of youth cannot be designed without correct and comprehensive understanding of its etiology. At the same time, it can be noticed that traditional research methods such as survey and interview do not provide a sufficiently profound insight into this phenomenon, primarily because juveniles at risk often find it very difficult to verbalise their ideas and feelings and share them with the researchers either in oral or in written form. For that reason, efforts are being made to perceive their reality through research methods that rely on visual communication, one of which is photovoice. Having that in mind, after a brief review of the definition and etiology of socially unacceptable behaviour of young persons, the author analyses basic characteristics of photovoice method as a form of participatory action research, and highlights the reasons that justify its application in the work with young persons at risk of deviant and delinquent behaviour. Finally, the author presents examples of good practice related to the application of photovoice method in the context of prevention of both – primary delinquency as well as recidivism of young persons and discusses the possibilities for its broader implementation with at-risk youth.
Postupanje prema maloletnicima sa intelektualnom ometenošću na izvršenju vaspitne mere upućivanja u vaspitnu ustanovu
Urošević, Jovana,
Žunić-Pavlović, Vesna
pp: 33-52
Prevalencija intelektualne ometenosti (IO) viša je kod maloletnih učinilaca krivičnih dela u odnosu na opštu populaciju. Maloletnici sa IO kojima su izrečene zavodske vaspitne mere suočavaju se sa dodatnim teškoćama koje proizilaze iz neadekvatnih uslova i nespecifičnih intervencija. Predmet ovog rada je postupanje prema maloletnicima sa IO na izvršenju vaspitne mere upućivanja u vaspitnu ustanovu. Prvi cilj istraživanja bio je utvrđivanje razlika u karekteristikama maloletnika sa i bez IO prema kojima je izvršena vaspitna mera upućivanje u vaspitnu ustanovu u Zavodu za vaspitanje dece i omladine Beograd (Zavod). Drugi cilj bio je utvrđivanje razlika u praksi postupanja prema maloletnicima sa IO između stručnjaka zaposlenih u Zavodu i Školi za osnovno i srednje obrazovanje „Vožd“ (ŠOSO „Vožd“). Istraživanje je rađeno na uzorku maloletnika koji su u periodu 2017–2022. godine otpušteni iz Zavoda (25 maloletnika, od kojih je pet sa IO) i uzorku od 20 stručnjaka zaposlenih u Zavodu i ŠOSO „Vožd“. Potrebni podaci prikupljeni su analizom dosijea maloletnika i anketiranjem njihovih vaspitača i nastavnika. Rezultati istraživanja pokazuju da između maloletnika sa i bez IO nema značajnih razlika u demografskim karakteristikama, istoriji delinkventnog ponašanja i izvršenju vaspitne mere. Stručnjaci u postupanju prema maloletnicima sa IO u izvesnoj meri prilagođavaju aktivnosti, očekivanja i nivo podrške, ali nisu nađene značajne razlike između zaposlenih u Zavodu i ŠOSO „Vožd“. Postoji potreba za razvijanjem programa koji mogu da odgovore na specifične potrebe za tretmanom maloletnih učinilaca krivičnih dela sa IO.
The prevalence of intellectual disability (ID) is higher in juvenile offenders compared to the general population. Juveniles with ID who have been sentenced to institutional educational measures face additional difficulties arising from inadequate conditions and non-specific interventions. The subject of this paper is the treatment of minors with ID during the implementation of the educational measure of referral to an educational institution. The first goal of the research was to determine the differences in the characteristics of minors with and without ID who were subjected to an educational measure of referral to an educational institution at the Institute for the Education of Children and Youth Belgrade (IECY). The second goal was to determine the differences in treating minors with ID between the experts from the IECY and the School for Primary and Secondary Education „Vožd“ (SPSE „Vožd“). The research was conducted on a sample of minors who were dismissed from the IECY from 2017 to 2022. (25 minors, five of whom with ID) and a sample of 20 experts from the IECY and the SPSE „Vožd“. The required data were collected by analyzing the juvenile case files and surveying their educators and teachers. No significant differences were found between minors with and without ID in demographic characteristics, history of delinquent behavior and execution of an educational measures. In treating minors with ID experts adjust activities, expectations and level of support to a certain extent. However, no significant differences were found between the experts from the IECY and the SPSE „Vožd“. There is a need in developing programs that can respond to the specific necessities for the treatment of juvenile offenders with ID.
Strah od kriminala i urbani nered
Ana Paraušić Marinković,
Slađana Đurić
pp: 53-77
Ispitivanje faktora koji mogu objasniti nivo straha od kriminala ima višedecinijsku tradiciju u kriminologiji. Istraživači su razmatrali kako individualne, tako i sredinske prediktore razlika u nivoima izraženog straha kriminala kod građana. Usmeravajući pažnju na uslove u susedstvu i njegove karakteristike, formulisana je teza o urbanom neredu prema kojoj znaci fizičke i društvene zapuštenosti i degradacije prostora predstavljaju signale građanima da taj prostor nije bezbedan. Generalni cilj rada jeste pružanje sistematičanog prikaza postojećeg korpusa znanja o povezanosti urbanog nereda i straha od kriminala. Ovaj postupak podrazumeva analizu dosadašnjih teorijskih promišljanja, kao i predstavljanje i sintezu ključnih nalaza iz relevantnih empirijskih studija o potencijalnim korelacijama između ova dva fenomena. U radu je dat prikaz konceptualnih i operacionalnih određenja straha od kriminala i urbanog nereda, kao i osnovnih teorijskih stanovišta kojima se objašnjava odnos dva fenomena. Osim toga, učinjen je kritički osvrt na iskustvenu praksu i neke od osnovnih izazova i problema istraživanja veza između straha od kriminala i urbanog nereda.
Investigating factors that can explain the levels of fear of crime has a decades-long tradition in criminology. The researchers considered both individual and environmental predictors of differences in the levels of expressed fear of crime among citizens. Focusing attention on the conditions in the neighborhood and its characteristics, a thesis on urban disorder was formulated according to which signs of physical and social neglect and degradation of space represent signals to citizens that that space is not safe. The general goal of the paper is to provide a systematic review of the existing body of knowledge on the connection between urban disorder and fear of crime. This procedure involves the analysis of previous theoretical reflections, as well as the presentation and synthesis of key findings from relevant empirical studies on potential correlations between these two phenomena. The paper presents the conceptual and operational definitions of fear of crime and urban disorder, as well as the basic theoretical viewpoints that explain the relationship. In addition, a critical review of empirical practice and some of the basic challenges and problems of researching the links between fear of crime and urban disorder is outlined.
Individualna stopa zločina odražava učestalost činjenja krivičnih dela aktivnih prestupnika. Istraživanjima kriminalne karijere izdvojena je kao jedna od ključnih dimenzija koja omogućava bolje razumevanje individualnog kriminalnog ponašanja. Cilj ovog rada je da ukaže na značaj ispitivanja individualne stope zločina prilikom utvrđivanja rizika za penalni recidivizam. Dostupna istraživanja pokazuju da je stopa individualnog zločina varijabilna, te da zavisi od niza faktora među kojima se izdvajaju pol, uzrast prestupnika, tip kriminaliteta i uzrast na kome započinje kriminalna karijera. Studijama kriminalne karijere uočena je mala grupe prestupnika koja tokom kriminalne karijere izvršava krivična dela u visokim frekvencijama (hronični ili perzistentni prestupnici), što je podstaklo razmatranje mogućnosti za prospektivnu identifikaciju takvih delinkvenata. Ipak, nalazi pokazuju da dosadašnje metode identifikacije hroničnih prestupnika nisu u dovoljnoj meri pouzdane, te da se ne mogu uzeti u obzir pilikom procene rizika (penalnog) recidivizma. Ukoliko se uvaži činjenica da je najbolji pokazatelj budućeg kriminalnog ponašanja prethodno kriminalno ponašanje, jasno je kako je značajno adekvatno proceniti i predvideti individualnu stopu zločina kako sa aspekta primene odgovarajućeg tretmana unutar zatvora, tako i za prevenciju penalnog recidivizma.
Sagorevanje stručnjaka u zatvorskom sistemu: Faktori rizika i posledice
Raspopović, Antonija,
Petrović, Vera, Mentus Kandić, Tatjana
pp: 95-116
Sindrom sagorevanja, do čijeg razvoja dolazi usled kontinuiranog suočavanja sa stresom na poslu, predstavlja globalni fenomen koji je već nekoliko decenija u fokusu različitih autora. Najpoznatiji teorijski oslonac koji se koristi pri empirijskom proučavanju sagorevanja je trodimenzionalni pristup Maslahove i Džeksonove, na osnovu koga je konstruisan Maslach Burnout Inventory instrument za procenu sindroma sagorevanja, a putem koga se ispituju emocionalna iscrpljenost, depersonalizacija i smanjeno lično postignuće. Sindrom sagorevanja je visoko prevalentan među zaposlenima u zatvorima širom sveta. Najrizičniju grupu zaposlenih čine oni u direktnom kontaktu sa osuđenima, a ključni izvori stresa su nedostatak kadra, loši uslovi rada, profesionalna neizvesnost i konflikti između poslovnog i porodičnog života. Visok neuroticizam, a nizak nivo savesnosti i ekstraverzije povećavaju rizik za razvoj sindroma sagorevanja. Sindrom sagorevanja dovodi do ozbiljnih telesnih, emocionalnih i bihevioralnih posledica, što može narušiti radnu efikasnost u okviru tretmanskog postupanja. Značajna prisutnost sagorevanja među stručnjacima u zatvorima ukazuje na neophodnost strateškog pristupa prevenciji i razvoju programa unapređenja mentalnog zdravlja.
Cilj ovog rada je obuhvatni prikaz teorijskih i empirijskih uporišta pri proučavanju sindroma sagorevanja i posledica sa kojima se „sagoreli“ stručnjaci u zatvorima suočavanju, ali i analiza i prikaz rezultata istraživanja o prevalenci i riziko faktorima za nastanak i razvoj ovog sindroma. Rad se temelji na narativnom pregledu literature, pri čemu su korišćene metode deskriptivne analize i teorijske sinteze, sa ciljem identifikovanja i interpretacije ključnih nalaza značajnih naučnih studija i stručnih izvora.
Burnout syndrome, resulting from continuous exposure to work-related stress, is a global phenomenon that has drawn significant attention from various researchers over several decades. The most well-known theoretical framework used in empirical studies of burnout is three-dimensional approach developed by Maslach and Jackson, which served as the basis for the construction of the Maslach Burnout Inventory, an instrument designet to assess burnout syndrome by examining emotional exhaustion, depersonalisation, and reduced personal accomplishment. Burnout syndrome is highly prevalent among prison employees worldwide. The highest-risk group includes staff directly interacting with inmates, with primary stressors being staff shortages, poor working conditions, job insecurity, and conflicts between professional and family life. High neuroticism combined with low conscientiousness and extraversion significantly increases the risk of developing burnout syndrome. Burnout syndrome leads to severe physical, emotional, and behavioral consequences, potentially impairing work efficiency within correctional treatment processes. The notable prevalence of burnout among prison professionals underscores the need for a strategic approach to prevention and the development of programs aimed at improving mental health.
The aim of this paper is to comprehensively present theoretical and empirical foundations relevant to studying burnout syndrome, specifically highlighting the consequences faced by "burned out" professionals working in prisons, as well as analyzing and presenting research findings regarding the prevalence and risk factors for the onset and development of this syndrome. This paper employs a narrative literature review methodology, using descriptive analysis and theoretical synthesis to identify and interpret key findings from significant scientific studies and expert sources.
Normativni okvir odgovornosti roditelja za prekršaje njihove dece u Republici Srbiji
Maša Marković,
pp: 117-128
U radu se, primenom normativno-dogmatskog i komparativnog metoda, analizira institut odgovornosti roditelja za prekršaje koje su izvršila njihova lica, u skladu sa čl. 72 Zakona o prekršajima. Cilj rada je da se ukaže na ključne materijalnopravne i procesnopravne izazove u primeni navedene zakonske odredbe, uz formulisanje konkretnih de lege ferenda predloga usmerenih ka preciznijem određivanju osnova, granica i posledica roditeljske odgovornosti u prekršajnom pravu. Posebna pažnja posvećena je specifičnim materijalnopravnim problemima koji se odnose na odgovornost roditelja, kao što su: određivanje da li roditelji odgovaraju solidarno ili pojedinačno kada zajednički ili samostalno vrše roditeljsko pravo; definisanje kriterijuma za izbor i individualizaciju prekršajnih sankcija; (ne)mogućnost izricanja zaštitnih mera roditeljima; određivanje pravnog tretmana roditelja koji su neuračunljivi u prekršajnopravnom smislu. Takođe, u drugom delu rada obrađeni su procesnopravni problemi i pitanja u vezi sa izvršenjem prekršajnih sankcija, među kojima se izdvajaju: nepostojanje jasnih zakonskih normi o vođenju jedinstvenog ili odvojenog postupka prema roditeljima i maloletniku; mogućnost obustave postupka prema maloletniku, uz istovremeno vođenje postupka protiv roditelja; pitanje upisa roditelja u Registar sankcija i Registar neplaćenih novčanih kazni, sa svim negativnim posledicama koje iz toga proizilaze. Glavni nalazi ukazuju na potrebu za preciznijim i sistematičnijim zakonskim regulisanjem ove oblasti, radi obezbeđenja pravne sigurnosti, pravičnog tretmana roditelja i zaštite najboljeg interesa deteta.
This paper, applying formal-dogmatic and comparative legal methods, analyzes the legal institute of parental liability for misdemeanors committed by their children, as regulated under Article 72 of the Serbian Law on Misdemeanours. The aim of the paper is to identify key substantive and procedural challenges in the application of this provision and to propose specific de lege ferenda solutions aimed at more precisely defining the grounds, scope and consequences of parental liability in misdemeanor law. Particular attention is devoted to specific substantive issues concerning parental liability, such as the determination of whether parents are jointly or individually liable; the criteria for selecting and individualizing misdemeanor sanctions; the (im)possibility of imposing protective measures on parents and the legal status of parents who lack misdemeanor capacity. The second part of the paper addresses specific procedural problems and questions related to the implementation of misdemeanor sanctions, including the lack of clear legislative provisions on whether proceedings should be conducted jointly or separately against parents and juveniles; the possibility of discontinuing proceedings against the juvenile while continuing them against the parent and the issue of entering parents into the Register of Sanctions and the Register of Unpaid Fines. The main findings emphasize the need for more precise and systematic legislative regulation of this area, in order to guarantee legal certainty, fair treatment of parents and the protection of the best interests of the child.
Moralna panika u vezi sa maloletničkom delinkvencijom
Ana Nešić,
pp: 129-148
Kroz istoriju su mladi u više navrata bili predmet moralne panike, a društvo ih je označavalo kao nemoralne zbog čestog odstupanja od opšteprihvaćenog načina života. Danas se ta okolnost nije značajnije promenila, na šta ukazuju i brojni medijski sadržaji u kojima su mladi predstavljeni u negativnom kontekstu, često kao nasilnici. Uzimajući u obzir okolnost da se stvarna zastupljenost maloletnika u ukupnom kriminalitetu ne odgovara stanju predstavljenom, na prvom mestu, u medijima, takvi sadržaji neretko dovode do osećaja uznemirenosti i zabrinutosti šire javnosti, što potom utiče na kreiranje predstave o mladima kao problematičnim članovima društva. Iako su u stvaranju moralne panike oko mladih važne rekacije različitih segmenata društva (medija, javnosti, organa formalne socijalne kontrole, vladajuće elite i pripadnika društvenih pokreta), dominantni akter u formiranju slike o maloletnom delinkventu su masovni mediji. Način izveštavanja medija o maloletničkoj delinkvenciji značajno oblikuje stav javnosti o mladima, što dovodi do preteranih reakcija pojedinih delova društva i zauzimanja stava o načinu na koji bi trebalo rešavati problem prestupništva mladih. Nasilničko ponašanje maloletnika, vršnjačko nasilje (kako ono u fizičkom, tako i ono u virtuelnom svetu), i drugi bezbednosni rizici, pogotovo oni u školskim sredinama, su uvek aktuelne teme koje izazivaju veliku pažnju javnosti, pa ne čudi što se mediji često opredeljuju da o njima senzacionalistički izveštavaju. Tako predstavljeni događaji lako dovode do paničnih reakcija javnosti i preuveličavanja ozbiljnosti situacije. S toga je od velike važnosti imati na umu da primena represivnih mera prema maloletnicima, koje bi trebalo da brzo umire javnost, ne dovode do rešavanja uzroka nastanka problema, kao ni do suzbijanja maloletničke delinkvencije u društvu.
Throughout history young people have often been the subjects of moral panics, and society had a tendency to label them as immoral because they had frequently deviated from generally accepted norms. Nowadays, this circumstance has not significantly changed. We are now witnesses that the media often presentes young people as bullies and emphasis their risky behavior. Considering that the actual number of juveniles that are committing such crimes is significantly different, content that primarily comes from media is creating general concern, which then affects the image of young people among public. Although the reactions of various part of society (media, public, formal social control groups, politicians and members of social movements) are important in creating moral panic, the main subject in forming the image of juvenile delinquency is the mass media. The reporting method they use is of great importance in forming public's attitude towards minors, which then leads to an overreaction by a part of society and a stance on how the problem should be addressed. Juveniles violent behavior, peer violence (both in the physical and virtual world), as well as other safety risks in schools, are always alluring topics because they attract great public attention, so it is not surprising that the media often choose to sensationalize these topics. Events presented in that way can easily lead to public panic reactions and exaggeration the seriousness of the situation. Therefore, it is of great importance to keep in mind that conducting repressive measures against minors, which could quickly appease the public, would not lead to solving the causes of the problem, nor to the suppression of juvenile delinquency.
